Overheersing....

Door Tjalling van den Bosch

Sinds de 'tweede helft' van de vorige eeuw overheersen de (in eerste instantie Sovjet-)Russen onze edele damsport. Natuurlijk werd de overheersing in de zeventiger en tachtiger jaren onderbroken door twee kinderen (Sijbrands en Wiersma) uit het 'vrije Westen', maar als men de 'grote lijn' in ogenschouw neemt dan kan men niets anders concluderen dan dat er sprake is van een (Sovjet-)Russische overheersing.
Hoe kan dat(?); zit het (internationale) dammen in hun DNA, is het genetisch? Nou nee, tot de wereldtitel van Koeperman in 1958 was het dammen, zoals we het nu kennen, nauwelijks bekend in de U.S.S.R.!! Hoe komt het dan toch, dat men sinds die tijd het internationale dammen zo overheerst? Daarvoor moeten we terug naar:

                                               Stalin . . . 

 Jozef Stalin; meedogenloos heerser over de Sovjet Unie van 1922 tot zijn dood in 1953. Wat heeft dit met dammen van doen(?); in eerste instantie misschien niet zoveel, maar voor de verhoudingen binnen de internationale sportwereld des te meer!

Nadat Hitler (nazi-Duitsland), mede door toedoen van de Sovjet Unie, in 1945 was verslagen, kwam de wereld vrij snel terecht in 'de koude oorlog'. In de eerste jaren na de tweede wereldoorlog werd er internationaal nog niet zoveel aan sportuitwisselingen gedaan. In die tijd werd sport voor de Verenigde Staten van Noord-Amerika echter steeds belangrijker; de goede sportprestaties van de sporters uit de V.S. werden gezien als een bevestiging voor de juistheid van de westerse democratie.
Ook Stalin onderkende de propagandistische waarde die ervan uitging en stelde Nicolay Romanov (een doorgewinterde sportbestuurder) aan om de sport in de Sovjet Unie naar een hoger plan te brengen.

Op zijn gat . . . 

Nu lag 'de sport' in de voormalige Sovjet Unie vanwege de tweede wereldoorlog op zijn gat, dus moest er in eerste instantie weer van alles worden georganiseerd. In die jaren kwamen achtereenvolgens de nationale voetbalteams van (het toenmalige) Joegoslavië en Bulgarije naar de Sovjet Unie om het op te nemen tegen teams uit diverse steden. In die ontmoetingen werden de plaatselijke elftallen verslagen. Dit kwam Stalin ter ore; nadat ook het lokale team Traktor in Stalingrad (het huidige Wolgograd) het onderspit had moeten delven tegen het nationale voetbalelftal van Bulgarije, was hij ziedend. Toen even later (in 1948) ook de schaatsers niet meer 'mee bleken te kunnen komen' op internationaal niveau, greep Stalin in.

Stalin trommelde alle 'hoge' sportbestuurders op en vroeg rechtstreeks aan Romanov: "Verklaar, waarom heb je onze sport belachelijk gemaakt"! Romanov, die een enorm dossier bij zich had, begon aan een goed voorbereid verhaal.
Nadat Stalin hem enkele minuten had aangehoord stond hij op en stapte op Romanov af en zei: "Waarom heb je dit laten gebeuren?". "Ik werd niet goed geïnformeerd" stamelde Romanov. Staling greep hard in; hij voerde Romanov af (Siberië) en benoemde kolonel-generaal van de staatsveiligheidsdienst (de KGB) Arkady Apollonov tot de nieuwe verantwoordelijke voor de nationale sport.
Dus geen door de wol geverfde sportbestuurder aan het bewind, maar een niets en niemand ontziende militair van de nationale veiligheidsdienst.

Apollonov wist wat er met zijn voorganger was gebeurd en nam enkele rigoureuze maatregelen. Bestuurders werden zo snel mogelijk in de internationale sportwereld geïnfiltreerd. Er werden scholen opgericht met als voornaamste doel om jongeren op te leiden tot topsporters; ze werden gehard om onder alle (extreme) omstandigheden te kunnen presteren. Ook kregen sporters een stipendium, zodat ze zich volledig op hun sport konden stortten. Dit was een doorn in het oog van het Olympisch Comité; professionele sporters werden toen nog geweerd van de Olympus.
Hoe het ook zij, de Sovjet Unie kwam er mee weg; staatsamateurs, in de V.S. sprak vaak over shamateurs (als in shame).

Alles werd in het werk gesteld, goedschiks of kwaadschiks, om door sport de juistheid van het communisme aan te tonen! Als de sporters dreigden te falen, probeerden bestuurders, scheidsrechters en juryleden de uitslag te beïnvloeden ten faveure van het almachtige Sovjet bastion. Mochten de Sovjetsporters toch falen, dan was er altijd nog de Sovjetpers! Vanuit de V.S. kwam het grapje dat, wanneer een Amerikaanse sporter won van iemand uit de Sovjet Unie, het volgende bericht in de (Sovjet-)pers verscheen: "Sovjetsporter eindigde als tweede, de Amerikaan als voorlaatste . . .".

Kracht & intelligentie . . . 

Stalin verordonneerde dat de sterksten, slimsten en mooisten uit de Sovjet Unie moesten komen; zodoende werden met name het gewichtheffen, schaken en (dames-)turnen uiterst belangrijke troeven voor hem! Alle inspanningen hadden resultaat; tot het uiteen vallen van de Sovjet Unie in 1990 overheersten zij internationaal de bovengenoemde sporten.

Het dammen wist zich in de schaduw hiervan ook snel te ontwikkelen in de Sovjet Unie. Het 100-ruiten-dammen was in eerste instantie onbekend in het grote land; op de 64-velden werd in bepaalde regio's wel gespeeld. Met name door de goede resultaten van Iser Koeperman explodeerde 'ons dammen' in de Sovjet Unie; er kwamen damscholen, topdammers kregen geld van de overheid en konden plotseling als echte professionals hun sport beoefenen.
Ook op bestuurlijk niveau kreeg het dammen met de Sovjet Unie te maken; alles was toegestaan om tot Sovjet-succes te komen (zo werd de wereldtitel van Jannes van der Wal ijskoud niet erkend). Bestuurders uit andere landen raakten gefrustreerd door het Sovjet-optreden en ook de dammers uit het grote land probeerden van alles (denk aan de combines) om succesvol te zijn en te blijven. Het niet laten doorgaan van de match om de wereldtitel tussen Koeperman  en Baby Sy is daar helaas ook een treffend voorbeeld van!
     
Het moge duidelijk zijn; misschien heeft Stalin nimmer een 100-veld-dambord  onder ogen gehad, zijn invloed reikte echter ver, heel ver . . .

Succes in sport, goedschiks of kwaadschiks, was de manier om de wereld duidelijk te maken dat: The Principles of Communism are the best way of live!