Dringen zich op...

Door Tjalling van den Bosch

Met enige regelmaat hoort men de frase: "De Geschiedenis herhaalt zich".
Schaaktoernooi 'De Hoogovens' wordt dit jaar (2018) voor de 80ste keer
georganiseerd.
Natuurlijk heet het tegenwoordig 'Tata Steel Chess', maar de eerste zes
decennia was het 'De Hoogovens', dus weet elke rechtgeaarde denksporter
wat je bedoelt!

Opmerkelijk . . .

Hoe stond het er in 1937 voor(?), toen het idee voor een groots schaaktoernooi
in Nederland vaste grond onder de voeten begon te krijgen; overeenkomsten
met het dammen anno 2018 dringt zich op!!

De dertiger jaren van de vorige eeuw stonden vooral in het teken van de economische crisis; met de onvrede daarover ontstonden er politieke bewegingen, die we tegenwoordig als populistisch kenmerken.
Op schaakgebied had de Nederlandse wereldkampioen (Max Euwe) zijn titel in 1937 af moeten staan aan de Rus Alexander Aljechin. Mede door het succes van Euwe in de jaren daarvoor (vooral toen hij in 1935 wereldkampioen werd, door dezelfde Aljechin in een match over 30 partijen te verslaan) waren de schaakborden en -stukken niet aan de slepen(!) én was er tijdens die hausse sprake van een overvolle wedstrijd-kalender.
Toch waren er in 1937 mensen die vonden dat er toen in Nederland ook nog een echt groot, aansprekend schaaktoernooi moest komen.

Het was in die periode (financiële depressie) niet zo makkelijk om sponsors te vinden, daarom was het schaaktoernooi in eerste instantie niet echt groot van opzet. Men vond het staalconcern 'De Hoogovens' bereid om onderdak te bieden aan het toernooi en later zou de directie zich min of meer verantwoordelijk voelen voor het evenement, waardoor er sprake was van een zekere (in eerste instantie kleine)financiële vastigheid.
Mede door de niet aflatende ijver van Euwe, om zoveel mogelijk sterke schakers naar Velsen (noord) te krijgen (waar de fabriek stond - en nog staat -; later zou het toernooi uitwijken naar Beverwijk en weer later naar de plaats waar het nu nog steeds plaatsvindt, Wijk aan Zee), groeide het toernooi langzaam meer zeker.
In de eerste oorlogsjaren (WO 2 van 1940-1945) waren er natuurlijk veel meer problemen, maar toch wist men het toernooi, ook in die donkere dagen, vrijwel altijd doorgang te laten vinden (met uitzondering van het laatste oorlogsjaar).

Ook in de jaren na de tweede wereldoorlog was het in eerste instantie moeilijk om een fatsoenlijk toernooi op poten te zetten, maar in de jaren daarna (vanwege de gestaag groeiende economische vooruitgang) ontwikkelde het toernooi zich tot wat het nu is:
Het grootste, meest aansprekende schaakevenement van de wereld!

Dammen . . . 

Het is bekend dat er lezers (m/v) zijn, die het bovenstaande wel aardig vinden, maar toch ook denken: "Dit is een dam-blog . . ."! Dat is ook zo, maar het hier boven geschetste beeld scheelt toch ook weer niet zoveel van de dam-situatie anno 2018!
In het tweede decennium van de eenentwintigste eeuw meent een viertal mannen, dat het tijd wordt voor een groot aansprekend damtoernooi in het Noorden van ons land! Meer dan een halve eeuw geleden waren er in het noorden van ons kikkerlandje mooie, grote damtoernooien, zoals o.a. het Turkstra- en Brinta-toernooi.
Het laatste grote damtoernooi (met wereldtoppers) in Noord-Nederland waren de tweejaarlijkse Seaport Masters in Delfzijl, van 2008 t.e.m 2012, maar sindsdien is het rustig op dat gebied.

Daar gaat verandering in komen als het aan Stichting Aan Zet ligt! Van 18 t.e.m. 24 juni 2018 komt er in Ens wederom een groot dam-toernooi, waarvoor de organisatie het heeft klaargespeeld dat de internationale dambond (F.M.J.D.) het per direct doteert met 3-sterren! Het verhaal omtrent 'die sterren' zal ik u besparen, maar voor wereldtoppers is het daardoor extra aantrekkelijk. Het is een 'open toernooi', dus kan iedereen er aan meedoen, van grootmeester tot en met liefhebber!

De vergelijking met 1937 (De Hoogovens) dringt zich op; hebben we ook nu niet te maken met een financiële crisis en is er wereldwijd ook geen sprake van toenemend populisme? Heeft 'onze' damwereldkampioen (Roel Boomstra) zijn titel afgelopen jaar ook niet moeten inleveren bij een Rus (Alexander Shvartsman)!
Stond het dammen het afgelopen jaar ook niet goed in de schijnwerpers?
Hebben we thans ook niet te maken met een overvolle wedstrijdagenda?
Er zijn dus ook nu mensen, die vinden dat er in Nederland wederom een groot en aansprekend damtoernooi moet komen; Open Flevoland (www.aanzetdammen.nl).
De heren van stichting Aan Zet (IJsbrand Haven, Bart Jonker, Piet Dijkstra en Joop Kip) hebben in het verleden al fantastische damevenementen op de kaart gezet; op fraaie locaties en met topbezettingen: Adel verplicht heren . . .!

Toch ook . . .

Tijdens het schrijven van dit epistel, bekruipt mij toch ook een unheimisch (om toch vooral maar een Duits woord te gebruiken) gevoel; stonden de eerste 'De Hoogovens' ook niet aan de vooravond van een wereldoorlog?!?Laten we het beste er maar van hopen . . .!

Post scriptum:
Het Tata Chess Tournament is te bezoeken tot en met aanstaande zondag (28-1-2018). Aanstaande zaterdag 27-1-2018 is het Hiepie Koelstra-Rapid-damtoernooi in Twijzelerheide (opgeven tot vrijdagmiddag 26-1-2018; via: jw.vandijk@knid.nl ).

De last...

Door Tjalling van den Bosch

Door in december 2016 de match om de wereldtitel dammen van 

Jan Groenendijk te winnen viel er een last van de schouders van 

Roel Boomstra; hij had zijn jeugddroom uit laten komen, hij was 

wereldkampioen dammen. 

Echter, 'De last' verdween niet! 

Het dragen van de titel bleek een onaangename verrassing in petto 

te hebben voor de vaandeldrager van het Nederlandse dammen;

de last van het zijn . . .! 

Ook bij twee andere denksport-wereldkampioenen kan men

(volgens mijn bescheiden mening) spreken van hetzelfde euvel!

Schaakwereldkampioen Bobby Fisher en de wereldkampioen

dammen Jannes van der Wal. 

Leeg . . . 

De helaas veel te vroeg overleden Van der Wal voelde zich, na het

behalen van zijn meest opzienbarende zege (Sao Paulo - 1982 -),

leeg; hij wilde altijd hogerop en nu was er niets meer! 

Tijdens het beroemde (beruchte?) live-interview met Mies Bouwman 

(direct na het behalen van zijn wereldtitel) probeerde de gastvrouw

nog quasi grappig "of er niks hoger was"? 

"Nou ja" probeerde Jannes nog "het heelal of zo, maar ik weet niet uh . . .", 

waarna het publiek lachte!
Uiteindelijk raakte Van der Wal in een tijdelijke depressie en ook zijn 

onvoorwaardelijke liefde voor het edele damspel was na zijn wereldtitel

al snel tanende. 

De Amerikaanse schaakgrootmeester Bobby Fisher zag zich reeds op zeer

jonge leeftijd al als wereldkampioen schaken.

Toen hij die titel, na een match (Reykjavik - 1972) tegen de zittende

wereldkampioen (de Rus Boris Spasski), had gewonnen, ging hij zich nog

zonderlinger gedragen dan dat hij altijd al deed.

Fisher zou na 1972 nooit meer een serieuze match of toernooi spelen en

altijd waren het anderen die dat volgens hem voorkwamen, het lag nooit

aan hemzelf (externe attributie - hij zocht het niet bij zichzelf, terwijl daar

wel het probleem lag! - met ander woorden, Fisher liep vanuit geestelijk

oogpunt helemaal vast!! -). 

Tegenovergestelde . . . 

Er zijn mensen die zo ééndimensionaal zijn dat ze rustig decennialang 

altijd weer hetzelfde nastreven, maar er zijn er dus ook die altijd  

meer willen (hogerop) en die laatste groep kan het geestelijk moeilijk

krijgen wanneer het uiteindelijke doel is bereikt. 

Trouwens ook de eerste groep (de 1D) kan tegen psychische problemen

aanlopen, wanneer men het beperkte van hun streven inziet! 

Ontstaan er bij sporters (en eigenlijk ook bij andere mensen die iets 

nastreven) altijd psychische problemen als het grote doel is bereikt? 

Oh nee, zeker niet, maar sporters worden in eerste instantie door de

omgeving (denk aan ouders, trainers, coaches, fysieke en mentale

begeleiders) altijd gestimuleerd om door te gaan; voorbereid om het

grote doel te bereiken. 

Daar is niets mis mee, maar . . . meestal wordt er geen rekening 

gehouden met de dag nadat het grote doel is bereikt! 

Veel sporters verblijven, na het grote succes, eerst nog een tijdje in

een roes (huldigingen, tv-optredens en wat al niet meer), maar soms

ontdekken ze dat er door niemand rekening is gehouden met het zijn! 

Nu valt het de directe omgeving van de sporter niet altijd kwalijk te 

nemen; men gaat er als vanzelfsprekend vanuit dat met het bereiken 

van het grote doel, 'gouden tijden' aanbreken, vol geluk en voorspoed.

Maar ooit komt de dag dat zo'n sporter 's morgens wakker wordt, naar

zijn trofee kijkt en denkt: "Wat nu?". 

Bij de meesten is er wel een natuurlijk vervolg, maar er zijn er dus

ook die moeite hebben met het oppakken van hun leven na de

grote triomf. 

Ze vinden dat de 'buitenwereld' anders naar ze kijkt, maar zelf zitten 

ze ook in een ander denkpatroon! 

Teleurstellend . . . 

Roel Boomstra zei over zijn teleurstellend optreden in 2017 tegen 

Ernst Slagter (journalist van het Nieuwsblad van het Noorden): "Mijn 

resultaten na de WK-match waren dramatisch. Ik heb in de afgelopen 

vijf jaar niet zo slecht gedamd". 

"Ik ging experimenteren. Heel stom, want ik ben wereldkampioen 

geworden door mijn eigen spel te spelen. Mijn eigen trainingsniveau 

was ook niet op peil, dus het was sowieso onzinnig om het over een

andere boeg te gooien". 

Verder gaf Boomstra in het interview aan dat hij naast zijn studie 

natuurkunde ook nog eens 40 uur per week kwijt was aan het dammen; 

tja, dan weet iedere ervaren begeleider dat er een terugslag zit aan te

komen.  

Het is te hopen dat het Boomstra gegeven is om zijn intrinsieke vuur

en passie voor het dammen terug te krijgen; hij mag dit jaar (2018)

wederom (in een match) een gooi naar de wereldtitel doen.

Zijn opponent is de huidige wereldkampioen dammen, de Rus

Alexander Shvartsman! 

Hup Roel . . .!

 

Slow movement...

Door Tjalling van den Bosch

De vaste lezers (m/v) weten het wel, ik ben een liefhebber van 

damverhalen, maar helaas zijn de meeste damboeken overdadig 

gelardeerd met diagrammen, met bijbehorende varianten. 

Op zich zijn boeken met veel diagrammen etc. helemaal niet 

verkeerd, ook daar kan ik mij uren mee vermaken, maar dan 

moet ik mij echt 'installeren'; achter het bureau met dambord 

en schijven in de aanslag. 

Soms echter wil ik alleen maar lezen; verhalen over dammen en 

dammers (m/v). 

Helaas moet ik me vaak behelpen met 'de jongens van de andere 

kant' (schakers dus).  

Schakers als Jan Timman, Genna Sosonko en Hans Ree hebben 

schitterende verhalen geschreven over het schaken en hun 

vakbroeders (en zusters). 

Op de vingers van één hand . . . 

Ik wil dus graag damverhalen lezen en dan wel in boekvorm; zijn we 

in Friesland eindelijk van die kleitabletten af, zitten we weer met zo'n 

ding in de handen. 

Nee, boeken zijn voor mij een must; lekker bladeren en eventueel 

aantekeningen maken, dat is voor mij een ware vorm van genieten! 

Maar helaas (Oh Schmerz), is het aantal boeken met damverhalen 

op de vingers van één hand te tellen. 

Bij toeval ontdekte ik een nieuw damboek, dat volledig in mijn 

behoefte voorziet(!); de titel is: Dammers - een slow movement. 

Kijk, dan ben ik ook niet schijterig en koop het direct; niet eerst kijken 

of het de prijs (15 euro) wel waard is, nee, een dergelijk initiatief moet 

gewaardeerd worden. 

De auteur is Martin de Wolf; een dammer die nauw verbonden is aan 

damvereniging De Variant uit Oudenbosch (Noord-Brabant). 

Onder andere door crowdfunding werd het drukken (en het uitgeven) 

van het boek mogelijk en dat is wat mij betreft maar goed ook. 

Waarschijnlijk door de vorm van het boek (vierkant) van De Wolff, 

moest ik gelijk denken aan het schaakboek van Max Pam: De zuiverste 

liefde is die tussen een man en zijn paard. 

In het schaakboek uit 1975 staan interviews met bekende schakers, 

zoals Jan Timman, Max Euwe, Hein Donner etc.; ik heb het verslonden! 

In het boek van De Wolf echter hebben damliefhebbers het hoogste 

woord; gewone dammers, met  op één of andere manier allemaal een 

link met de damclub van de auteur. 

De één is een voormalig Olympiër(!) en de ander woont en werkt in 

Australië(!), maar ze zijn allemaal gek op het spelletje. 

Het is mooi om te lezen wat deze dammers drijft en hoe men de 

zuivere liefde voor het edele damspel verwoordt! 

Uitzonderingen . . .

In het voorwoord zet de auteur op een bijzondere manier het dammen 

anno hodie neer: "Er wonen in Nederland inmiddels meer Peruanen dan 

actieve dammers. Dat is merkwaardig, gezien het feit dat Nederland voor 

Peruaanse migranten geen logische bestemming is". 

Twee andere geportretteerden komen niet uit de schoot van de 

Oudenbosche damclub. 

Hoofdstuk 1 is gewijd aan de voormalige voorzitter van de werelddambond 

(en emeritus hoogleraar antropologie) Wouter van Beek; hij heeft o.a. laten 

optekenen: "Je kunt stellen dat je met het dammen in een andere wereld 

bent, waar tijd eindeloos is. De klok naast het bord representeert dat 

parallelle tijdverloop". 

De auteur haakt daar met zijn 'slow movement' (ondertitel van het boek)

nog even op in. 

Verder gaat Van Beek nog in op de cultuurverschillen in de damwereld en 

op de unieke Nederlandse clubcultuur. 

Het tweede hoofdstuk is tot stand gekomen na twee interviews, welke in 

totaal bijna 10 uur in beslag hebben genomen; 'slow movement' in optima 

forma concludeert de schrijver.

Het is een opzienbarend verhaal geworden. 

Het chapiter gaat over niemand minder dan Ton Sijbrands (nadere introductie 

overbodig); het is een prachtig verhaal geworden, waar met zorg aan is gewerkt. 

Zo worden de diepere achtergronden duidelijk van Sijbrands' besluit om 

eind tachtiger jaren (van de vorige eeuw) opnieuw een gooi naar de wereldtitel

te doen. 

Ook komt de 'slow movement' weer aan bod; Sijbrands ziet alle veranderingen

in het speeltempo als een aanslag op het zuivere wedstrijddammen: "Die 80' +

1' vind ik juist vreselijk. Nee, ik ben heel erg voor het oude speeltempo, gewoon

50 zetten in 2 uur. Ik had nog liever 50 zetten in 3 uur gehad". 

De schrijver kaart o.a. aan "of Sijbrands niet wat calvinistisch is?", maar daar kan

de voormalige wereldkampioen zich niet in vinden. 

Het boek waar de hele damwereld zo reikhalzend naar uitkijkt, is de autobiografie

van Sijbrands zelf. 

Persoonlijk hoopte ik op een batterij aan boeken, vanaf het prille begin van

Sijbrands' carrière tot anno hodie. 

Dat gaat er niet komen(!); de autobiografie wel, maar Sijbrands geeft in het

boek van De Wolf aan dat hij het aantal partijen voor zijn (ongetwijfeld) 

magnus opus heeft teruggeschroefd van het oorspronkelijk aantal van 2.850 naar

300. 

Zonde; en ook de daaropvolgende regel: "Twee weken geleden heb ik een selectie

gemaakt van 150. Het moet uiteindelijk wel een keer af zijn natuurlijk" stemt mij 

bepaald niet vrolijk. 

Het boek Dammers - een slow movement maakt mij juist wel blij; het boek kunt 

u bestellen via email: loup1978@hotmail.com (Martin de Wolf). 

Moet u weten...

Door Tjalling van den Bosch

Het is bekend dat de epistels op dit blog niet alleen door dammers 

worden gelezen; toch richten we ons nu tot hen (de dammers). 

Traditioneel is de maand januari (in Friesland) elke zaterdag bezet; 

natuurlijk met de Nationale Clubcompetitie (op 6 en 20 januari) en 

op de 'andere' zaterdagen staan traditiegetrouw de volgende 

twee prachtige toernooien op het programma: 

13 januari: Sibbele Reekers damtoernooi te Woudsend. 

Opgeven bij Jan Kramer (Janenrixt12@gmail.com) of bij 

Onno Reekers (o.reekers@ziggo.nl). 

Aanvang: 10.00 uur (3 partijen - speelduur: 50 minuten p.p.p.p.). 

27 januari: Hepie Koelstra-rapid-damtoernooi te Twijzelerheide. 

(U weet wel, het toernooi waardoor u miljonair kunt worden!!).

Opgeven bij Hans van Dijk (jw.vandijk@knid.nl). 

Aanvang 10.00 uur (7 ronden - speelduur 25 minuten p.p.p.p.). 

Beide toernooien hebben de laatste jaren te maken met een

neerwaartse spiraal wat betreft het aantal deelnemers; het zou 

zonde zijn als dergelijke fantastische toernooien (met een zeer

lange historie) zouden verdwijnen! 

Dus geef u z.s.m. op; u bent in ieder geval op de hoogte. 

Drie tegen één . . . 

Doorspelen in een 'drie om één' (remisestand) is voor velen zo denigrerend, 

dat men (de speler met 'één') zich daar soms vreselijk over opwindt. 

Het vergalt hun plezier, terwijl er eigenlijk niets onreglementairs gebeurt! 

Gelukkig is er in de regelementen iets vast gelegd, waardoor men niet

eindeloos kan doorspelen. 

Sowieso staat er in het reglement: 'de vijfentwintig-zetten-regel'; "vijfentwintig 

opeenvolgende zetten alleen met dammen, zonder te hebben geslagen, is

remise". 

Deze regel is niet bij veel dammers bekend, terwijl de 'zestien-zetten-regel'

in een 'drie-om-één' wel bekend, maar het daarbij de vraag is of men wel

precies weet hoe dat zit?!?  

Laten we eens uitgaan van de volgende stand: 

Wit is aan zet en de stand is remise; zwart wil echter doorspelen!

Dus begint wit met 34-29; het duurt zes zetten voordat wit op dam komt envoordat zwart al zijn schijven tot dam heeft gekroond, zijn de zestien zetten al zo'n beetje gehaald en kan wit dus de puntendeling claimen, maar . . . ., dat is echter niet volgens de regels!

De 'zestien-zetten-regel' gaat pas in op het moment dat beide spelers een dam hebben(!), dus vanuit het bovenstaande situatie duurt het nog minimaal zes wederzijdse zetten, voordat 'de-zestien-zetten-regel' ingaat!

Inderdaad is het zo, dat de stand van bovenstaand diagram potremise is; zoals goede dammers weten, moet zwart wel de lange lijn (bilnaad) bezetten en wit

kan dan (in dit specifieke geval) de overige schijven dusdanig dwarsbomen, zodat

zwart niet in staat is om zijn andere schijven tot dam te kronen, zonder de

hoofdlijn te verlaten. 

Maar daar gaat het in dit geval niet om; het feit dat velen niet precies op de hoogte

zijn van de regelementen, that's the issue!

De 'zestien-zetten-regel' gaat pas in, nadat beide spelers minimaal één dam hebben(!), dáár gaat het over. Dat is iets dat: Moet u weten . . .! 

Nog een voorbeeld van de 'zestien-zetten-regel', maar dan voor de gevorderden(!):

Soms is het niet noodzakelijk dat alle schijven van de meerderheidspartij ook daadwerkelijk 

tot dam worden gekroond (een * -sterretje- achter de zwarte zetten betekent dat deze zet

verplicht is): 

1.   40-44   11-16  2.  44-49   16-11  3.  45-34   11-16*  4.  49-35    16-02*  5.  34-39   02-07*  6.  50-45   07-02*  7.  35-49    02-16*  8.  45-40  16-07*  9.  39-34   07-11* (op 7-16 volgt 49-44 +)

10.  34-01   11-02*   11.  40-34   02-16* 12.  34-29  16-02*  13. 49-35  02-11* 

Nu is er een cruciaal moment aangebroken; wit kan nu winnen door 01-07 en 29-24, 15 en een halve zet; geheel volgens de regels! Maar . . ., wit ziet de andere winst! 

14  35-44   11x50 

15  01-06   50-45 

16  06-01   45x23 en remise!! het slaan van de dam op 23 is de zeventiende zet!

Absurd natuurlijk, maar de scheidsrechter is gebonden aan de reglementen en

dient in deze situatie de remise uit te spreken!!  

Zo nauw luistert het dus; het is zeer twijfelachtig of een ieder op de hoogte is (was) vandit alles! 

Salou 2018 . . . 

Dan nog even iets anders; Nederlandse dammers die mee willen doen aan het 

(open) toernooi in Salou (van zondag 20 t.e.m. maandag 28 mei) kunnen zich 

maar het beste zo spoedig mogelijk opgeven. 

U moet weten, dat het aantal beschikbare plaatsen voor Nederlandse dammers 

op (ongeveer) 75 is gesteld. 

Het maximaal aantal deelnemers aan het toernooi aan de Spaanse Gouden Kust 

(Costa Dorada in het Spaans; voor de zekerheid, in het Catalaans: Costa Daurada)

is inderdaad nog steeds 150, maar de organisatie stelt ook 75 deelnemers uit het 

buitenland in staat om mee te doen. 

De buitenlandse dammers hebben vaak wat meer tijd nodig (voordat ze definitief kunnen zeggen of ze meedoen) vanwege visum-perikelen en eventuele toestemming van hun nationale dambond.
Dat is de reden dat zij nog niet op de deelnemerslijst staan, maar er is dus wel plaats voor hen gereserveerd! 
Zo, nu bent u weer op de hoogte: Kennis (iets weten) geeft macht; kennissen hebben (op de juiste plaats) is vaak machtiger, maar dat is weer een heel ander chapiter!