woensdag 26 augustus 2015

Apeldoorn...

Door Tjalling van den Bosch

Apeldoorn (Nedersaksisch: Apeldoorne) is een stad in de (Nederlandse) provincie Gelderland. Apeldoorn vervult een centrumfunctie in de agglomeratie met Deventer en Zutphen, die bekend staat als de Stedendriehoek. Daar laten we het bij wat de stad betreft; we gaan in dit epistel iemand onder de loep nemen die luistert naar de naam:

Jan Apeldoorn . . .

Jan Apeldoorn kwam in 1958 (als 22-jarige) in aanraking met het damspel; hij werd lid van DCIJ, het roemruchte 'Damclub IJmuiden'. Alras kwam Apeldoorn erachter dat hij op damgebied geen hoogvlieger was, maar zijn liefde voor het dammen weerhield hem ervan om de sport de rug toe te keren. Daarom stortte hij zich in de organisatie van zijn club; jarenlang vervulde hij toegewijd een functie als bestuurder. Daarnaast mocht hij ook graag 'pluizen' in de historie van DCIJ; in 1975 verscheen van zijn hand het boek 'Een halve eeuw damclub IJmuiden', waarin hij de geschiedenis van de club en haar leden beschreef.
Zijn belangstelling voor de geschiedenis van het dammen bleef; het zette hem ertoe aan om ook een boek te schrijven over de strijd om de wereldtitel dammen vanaf 1885! 

100 jaar WK Dammen . . .

Ruim 30 jaar geleden vatte de heer Apeldoorn dus het plan op om een boek te schrijven met als thema 'Honderd jaar strijd om de wereldtitel dammen'; dus de periode 1885-1985. Hij begon ermee, maar het kwam niet af . . .; diverse oorzaken lagen hieraan ten grondslag. Het leek erop dat het boek er nooit zou komen, totdat hij en zijn vrouw besloten om 'kleiner te gaan wonen'! Dit hield in dat de schuur en de zolder, waar ontzettend veel spullen lagen opgeslagen, drastisch moesten worden opgeruimd. 
In een oude kist kwam hij de papieren tegen, waar hij bijna 35 jaar eerder aan had gewerkt. Bij het doorlezen van het materiaal werd hij (gelukkig) steeds enthousiaster om 'het toch af te maken'. En zie daar, anno 2014, verscheen 100 jaar WK Dammen; een monumentaal boek (bijna 650 pagina's!), waarin de historie aan de hand van toentertijd verschenen boeken en tijdschriften aan u wordt gepresenteerd. 
Het boek verscheen in een prachtige en (heel belangrijk) stevige omslag. Aan de hand van diverse diagrammen neemt de schrijver u mee naar het begin van de strijd om de titel 'Wereldkampioen dammen'.

Genieten . . .

Uw penneleur kocht het boek tijdens het Open NK 2015 (in Heerhugowaard) en geniet nog steeds van het monnikenwerk van Apeldoorn.Vroeger had ik niet zo'n belangstelling voor 'het dammen van voor de tweede wereldoorlog'. Mede door het schrijven van epistels voor dit blog ontstond er bij mij toch 
enige interesse. Door het boek van Jan Apeldoorn is er nu bij mij een goed historisch beeld ontstaan; dank aan de schrijver, grote dank!! Het kapitale boek kost slechts 25,00 euro; het mag niet ontbreken in de boekenkast van een zichzelf respecterende dammer. 

Wie, o wie zou het op zich willen nemen om een boek te schrijven over het: WK Dammen in de periode 1985-2015 . . .?
Bij Jan Apeldoorn hoeft men hiervoor niet aan te kloppen, daar is hij stellig in: "Na 1985 wordt de wereldtitel vaak beslist met een potje sneldammen of blitz of plusremises. Dat vond en vind ik een gruwel". Jammer natuurlijk, maar we moeten de mening van Apeldoorn respecteren.

Uit het boek 100 jaar WK Dammen een diagram uit het eerste toernooi om de wereldtitel dammen (Amiens 1885): Uit de partij Nicod-Deshayes; wit speelt hier 33-29  en dreigt nu natuurlijk met 27-22, iets dat zwart natuurlijk doorziet, dus  (12-17). Nicod komt nu toch met  27-22, waarna het als volgt verder ging:  (18x27)  31x11  (6x17)  29x18  (13x22)  en nu,  37-31  (26x28)  39-33 (28x30)  35x2  en wit won.


Het (eerste W.K.) toernooi werd een prooi voor dr. Alfred Dussaut uit  Bordeaux; de Fransen overheersten 'ons' dammen in de eerste helft van de periode die Apeldoorn beschrijft in zijn boek.
Daarna werden de prestaties van de dammers uit het land van Marianne (een uitdrukking die Apeldoorn frequent gebruikt in zijn boek) minder; uiteindelijk zouden de Fransen het contact met het hoogste damniveau volledig verliezen, tot 2015 . . . ??
Dat zal de toekomst uitwijzen, maar voorlopig is er (Franse) hoop in de persoon van Kevin Machtelinck (hij doet trouwens niet mee aan het komende WK Dammen te Emmen; Arnoud Cordier houdt dan de Franse eer hoog!). Tijdens het Open NK van 2015 moest tienvoudig wereldkampioen Alexey Chizhov er aan te pas komen om de Franse jongeling (Machtelinck) van de titel af te houden. 

Het boek 100 jaar WK Dammen is te bestellen door € 29,90 (4,90 verzendkosten, in Nederland!) over te maken op  NL47 INGB 0669 6711 69  ten name van J.M. Apeldoorn, IJmuiden. Vermeld wel uw postadres!





 

woensdag 19 augustus 2015

It giet oan...

Tekst: Tjalling van den Bosch
Techniek: Rein van der Pal

'It giet oan'; legendarische, vaak geciteerde woorden waarmee Henk Kroes, voormalig voorzitter van de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden, in 1997 het doorgaan van de vijftiende Elfsteden tocht (op de schaats) aankondigdeOok nu nog worden de woorden, vaak met een knipoog, gebruikt.

Onderlinge . . .

Volgende week donderdagavond (27 augustus 2015), om 20.00 uur, begint de onderlinge competitie (seizoen 2015-2016) van Damclub Huizum; met andere woorden 'it giet oan'. Uit een eerder epistel op dit blog (Hét excuus . . . - van maart jl.-) heeft u kunnen opmaken dat het 'gezond én noodzakelijk' is voor mannen om: 'competitief tijd door te brengen met andere mannen'. Het is niet iets dat uw penneleur heeft verzonnen; 'de wetenschap' komt na onderzoek tot die conclusie!!

Dus leden van Damclub Huizum en nieuwe leden kom naar de onderlinge. Voor de eventuele nieuwe leden: de thuishaven van Damclub Huizum is Zalen Tivoli, Huizumerlaan 59 te Leeuwarden (volop parkeerruimte).

Kampioenen . . .  

Even in het prachtige jubileumboek van Damclub Huizum (75 jaar -1932 t.e.m. 2007-) duiken; de eerste clubkampioen (seizoen 1932-1933) was J.H. Schouten. Er werd in dat seizoen in drie klassen gestreden(!); het was voor de jubileumcommissie (en de makers van het boek) niet mogelijk om de kampioenen uit de tweede- en derde klasse te achterhalen.
In de eerste decennia van onze club ging de titel vaak over in andere handen; één naam valt op: D.Weistra. Deze Weistra (misschien familie van ons huidig lid Folkert?) werkte zich via de 'lagere' klassen op tot (meervoudig) clubkampioen.
Verder prijken er bekende dammers op de erelijst; natuurlijk Harm Wiersma, maar ook Oebele Hoekstra, Menno Bandstra, Pieter Bergsma en Auke Scholma. Jannes van der Wal reikte nooit verder dan het zilver! Onze huidige secretaris (Anton Schotanus) is natuurlijk niet weg te denken; hij schreef de titel (kampioen van de Huizumer ondelinge) meer dan 30 maal op zijn naam. Ook het komende seizoen (2015-2016) is hij titelverdediger.

In het epistel van een jaar geleden (Onze onderlinge 2014-2015.... -augustus 2014) zijn enkele fraaie uitspraken van bekende Huizumers (over de onderlinge) opgenomen; 'bladert' u maar eens 'terug'.

A. Schotanus - P. Bouma 2011
Piet Bouma veroverde tot dusver één keer het clubkampioenschap van Huizum en zal de huidige titelhouder op de Adelaarskalender niet meer achterhalen. Bouma gaat niet gebukt onder de negatieve onderlinge score en slaat soms venijnig terug zoals in het seizoen 2010-2011, toen hij een paar keer achter elkaar won.
De oud-clubkampioen van Workum zet dit eindspelletje op voorbeeldige wijze in winst om:

1...27-31! 2.26x37 44-50 3.37-32 (Op 3.33-29 volgt 50-33!) 50x09 4.32-28 09-13 5.28-23 13-35 6.23-18 35-40!! (Merk op dat 6..35-49 7.38-33 49-44 etc. niet wint) 7.18-13 40-49! en wit geeft op.


P. Bouma - A. Schotanus 2013
Daarna is het weer de beurt aan Anton Schotanus om toe te slaan, zoals hij dat altijd heeft gedaan: 1...23-28! 2.38-33? (Met 2.31-26 22x31 3.26x37 kon wit nog van zich af bijten) 2...14-20! 3.42-38 (Op 3.33-29 volgt het hielslagje met 13-19 en 04-09) 3..20x29 4.33x24 18-23! 5.27x29 38-32 6.38x27 17-22 7.27x18 12x45 0-2

Goede opening, sterk middenspel en een geniepig zetje ter afronding.


Naast genoemde hoofdrolspelers zullen ook Erwin Heslinga en Anne Piet Kooistra zich gaan mengen in de strijd om het clubkampioenschap. Videbimus lector!


woensdag 12 augustus 2015

My brilliant brain...

Door Tjalling van den Bosch 
 
De aanhef gaat inderdaad niet over uw penneleur, maar is de titel van een driedelige serie documentaires over de extremen van het brein. Elk deel heeft telkens een andere 'ondertitel', namelijk: Make Me a Genius, Accidental Genius en Born Genius. 
 
In Make me a Genius speelt schaakster Susan Polgar de hoofdrol. Susan moet u toch op zijn minst kennen van de Polgar-cyclus, van afgelopen jaar (2014), op dit blog. Men volgde Susan tijdens schaakpartijen en tijdens wetenschappelijke onderzoeken die zij onderging ten behoeve van de documentaire.
Enkele uitspraken van Susan Polgar in de documentaire zijn:
"Elk gewoon kind, kan een genie worden".
"Gespecialiseerde training is belangrijker dan buitengewoon talent".
"Een kind moet wel interesse hebben in het gekozen gebied".
"Een genie = hard werk + gelukkige omstandigheden".
 
Eén moment in de uitzending trok mijn (extra) aandacht: Susan zat op een terras in Thomsonstreet te New York, terwijl ze met het schaakspel in de weer was. Op een gegeven ogenblik reed een (kleine) vrachtwagen voorbij, met op de zijkant een 'schaakstelling'; Susan kreeg een korte glimp van zo'n 3 seconden van de stand te zien. Hierna vroeg men haar om de stelling op het schaakbord te zetten, wat haar zonder problemen lukte; het betrof een stelling van 14 witte en 14 zwarte stukken.
 
Enige tijd later gebeurde het opnieuw; er reed dus weer een vrachtwagentje voorbij met een schaakstelling erop. Susan was nu alert en had duidelijk een iets langere 'kijk' op de stand, maar hoe ze het ook probeerde het lukte haar niet om de stelling te reproduceren! Wat was hier aan de hand(?); in de eerste uitvoering stond er een stelling op de zijkant van het vehicle welke in een partij kon voor komen. Tijdens de tweede poging was de stelling een waar 'krentenbrood', een als partijstand onmogelijke stelling dus. Susan Polgar legde later uit dat zij de eerste stelling snel in 5 stukken 'hakte' en dus geen 28 stukken onthield, maar 'slechts' 5. In de tweede stand was er (voor haar) geen touw aan vast te knopen, vandaar dat zij faalde.
 
Omgekeerd evenredig . . .
 
Schrijver dezes gaat dan bij het zien van een dergelijke documentaire de link leggen naar onze edele damsport. Ik ben dan wel een 'grote' dammer, over mijn prestaties kunnen we kort zijn: omgekeerd evenredig aan mijn enthousiasme (but that's the story of my live), maar toch ga ik zitten nadenken; 'hoe zouden uitzonderlijk goede dammers dit doen?'

Tijd voor een test(je) mijnerzijds: ik vond twee grootmeesters bereid om aan mijn experiment mee te werken. Ik liet ze een dambord zien met een 16x16-stelling erop welke vanuit de opening mogelijk was en beide konden na een korte blik de stelling vlot reproduceren. Daarna liet ik ze een probleemstand (krentenbrood) zien en met enige moeite lukte het beide ook om de stelling 'op het bord' te krijgen, alsmede de winstvoering! Ik was hierover verbaasd en heb toen een willekeurige stand op het bord gezet waar geen winst 'in zat', een stelling waarin de schijven onsamenhangend waren neergezet. Toen lukte het beide grootmeesters niet om de stelling te reproduceren, men kwam niet eens in de buurt.

Mijn conclusie is (voor wat het waard is) dat damtalent alleen niet voldoende is, maar veel studie (patroon-/stellingsherkenning) leidt tot grote kennis van zaken. Overigens kan ik u de documentaire over de extremen van het brein van harte aanbevelen (gewoon even googelen).
 
Brunssum . . .
 
Deze week draait Brunssum weer volop; uit het boek dat Martijn van Gortel over dit zomertoernooi schreef (Waarom Brunssum?) de volgende stelling, welke niet 'onmogelijk' is:
 
Wit speelt en wint!
 
De bovenstaande 20 om 20 is dan wel niet 'onmogelijk', maar toch wel absurd. In zijn boek verhaalt van Gortel uitgebreid over deze stelling. Een Afrikaanse grootmeester moest er de tijd voor nemen, maar kwam uiteindelijk wel met de oplossing:  29x18  (13x33)  38x20  (15x24)  27-22  (17x28)  32x23  (19x28)  30x19  (14x23)  31-27  (21x32)  43-38  (32x43)  34-30  zwart heeft nu keuze, maar het maakt geen verschil  (25x34)  40x18  (43x34)  18-13  weer keuze; dit is nog de beste  (8x19)  37-31  (26x37)  41x5.
 
Een korte samenvatting van het bovenstaande is: talent alleen is niet voldoende; veel arbeid (studie) is onontbeerlijk, om tot een hoog niveau te geraken . . .
 
 

 

woensdag 5 augustus 2015

Chucky...

Door Tjalling van den Bosch

Eigenlijk is het 'not done' dat een armetierig dammer als uw penneleur één van de geniaalste schakers aller tijden aanduidt als Chucky; toch is het in de (internationale) schaakwereld de ingeburgerde troetelnaam voor Vassily Mykhaylovych Ivanchuk. 

Vassily Ivanchuk
De Oekraïner Ivanchuk was één van de opvallendste deelnemers aan het (damtoernooi) Heerhugowaard Open 2015. Alhoewel opvallend(?); de eerste dag dat wij Ivanchuk (in Heerhugowaard) tegen het lijf liepen, had hij een prachtig (glanzend) op maat gesneden colbert van Armani aan.
Nadien paste Ivanchuk zich snel aan, en kon je hem alleen nog aantreffen in een outfit welke meer in overeenstemming was met de gebruikelijke kledij der dammers. 

Schaker . . .

Ivanchuk werd geboren op 18 maart 1969 in Kopychyntsi. Zijn eerste denksport was dammen(!); het toentertijd in de Oekraïne zeer populaire 'dammen op de 64-velden' wel te verstaan. Al snel ontdekte de jonge Vassily echter de edele schaaksport; hij beklom vervolgens (ook) snel de internationale ladder.
Zo won hij in 1987 het Europees Kampioenschap voor Junioren in Groningen en een jaar later won hij het internationale New York Open (bij de senioren wel te verstaan) met een indrukwekkende score (7½ uit 9); vóór een groot veld  gerespecteerde grootmeesters. Op 21-jarige leeftijd won Ivanchuk het prestigieuze toernooi in Linares, voor wereldkampioen Kasparov, die hij in het onderlinge duel versloeg! Het was vooral de manier waarop Vassily de zittende wereldkampioen versloeg, dat hij de harten stal van veel schaakliefhebbers (Ivanchuk 'wisselde' zijn lopers toen in voor paarden en dreef Kasparov in de hoek en liet hem toen niet meer ontsnappen). Kortom, Ivanchuk leek op weg naar de wereldtitel schaken.

Zenuwgestel . . .

Echter . . . Ivanchuk beschikte niet over een sterk 'zenuwgestel', iets dat een noodzaak is om op het hoogste niveau en op het juiste moment toe te kunnen slaan! Vassily kon op imponerende wijze 'grote' toernooien naar zijn hand zetten, maar hij kon ook opzichtig falen. Als schaker was hij 'voor alles' een purist, hij eiste perfectie (in zijn partijen) van zichzelf. Een mooi voorbeeld van dit laatste was een voorval tijdens het Hoogoven schaaktoernooi van 1996 (dat werd gewonnen door Ivanchuk).

Tijdens 'de Hoogovens' van dat jaar kon het publiek een partij aanwijzen, welke de winnaar een bedrag van 500 gulden opleverde. Ivanchuk kreeg deze publieksprijs toebedeeld vanwege zijn fraaie overwinning op Ivan Sokolov, echter . . . hij weigerde de prijs! Daar waar mannen als Kasparov en Karpov de enveloppe met inhoud snel (en diep) in hun broekzak zouden hebben weggestopt, vond Ivanchuk zijn partij tegen Sokolov niet perfect en weigerde de 500 gulden!

Ivanchuk, zo merkten de kenners in 1996 op, heeft een uniek, etherisch rapport met het spel; Hans Ree schreef toen bijvoorbeeld: "In gedachten verzonken, soms zwijgend, stond Ivanchuk voor het demonstratiebord, varianten proberend en weer verwerpend, alsof hij het publiek geheel vergeten was. Juist daardoor was het een indrukwekkend schouwspel. Een genie, de wereld vergetend, geheel
vervuld in zijn eigen rijke gedachtenwereld". 
Hoe het ook zij, Vassily Ivanchuk zou nimmer de hoogste eer voor zich opeisen, op het beslissende moment beschikte hij niet over de X-factor. Ivanchuk staat te boek (volgens schaakkenners) als: de meest getalenteerde (schaker) ooit. In 2009 kondigde Ivanchuk tijdens een zeer emotioneel interview zijn afscheid van het topschaken aan. Later zou hij daar schoorvoetend toch weer op terugkomen, maar echt 'potten breken' op het hoogste (schaak-)niveau zit er waarschijnlijk niet meer in.

Dammen . . .

Hoe kwam Ivanchuk in Heerhugowaard terecht? Ewel, hij is bevriend met onze wereldkampioen (en dus wel in het bezit van de X-factor!) Alexander Georgiev. Begin dit jaar (2015) nam Georgiev deel aan het Tata Steel Chess-tournament in Wijk aan Zee, dus moest Ivanchuk er ook een keer aan geloven. Ivanchuk damde lang niet slecht, maar stortte tegen het eind tegen enigszins in, misschien werd hij moe, of . . . Hij eindigde op een score van 7 uit 9 (voor schakers heel goed); Vassily won 2 partijen, speelde 3 maal remise en verloor er 4 (waarvan 3 in de laatste 4 rondes!). Oordeelt u zelf over de damkwaliteiten van Ivanchuk; al zijn partijen staan op Toernooibase Dammen (en waarschijnlijk binnenkort ook wel in Turbo Dambase).

Het is te hopen dat Ivanchuk vaker de dam-handschoen durft op te nemen; hij viel in Heerhugowaard in ieder geval meer op dan zijn vriend (Georgiev) in Wijk aan Zee!!