dinsdag 28 februari 2017

10 facts...


Door Tjalling van den Bosch

Deze week vindt in Franeker weer het jaarlijks terugkerende damspektakel plaats; u weet wel, It Grutmastertoernooi, oftewel 'dammen in de Friese variant'. Een jaar geleden (om precies te zijn op 24 maart 2016) hebben we op dit blog al eens uitgebreid stil gestaan bij dit evenement. Mocht u meer willen weten over het damfestijn van dit jaar, ga dan naar: www.frisiandraughts.com . 

Op de KNDB-site heeft Piet Bouma (op 22 februari 2017) ook al aandacht besteed aan het evenement in Franeker. In dat epistel verwerkte Bouma een link over de Wereldtitel Rapid Schaken 2016, gewonnen door Vassily Ivanchuk. Ivanchuk is een allround-denksporter; zo doet hij deze week mee aan het Frysk Damjen te Franeker! Op dit blog hebben we ook al eens stil gestaan bij de Oekraïner, namelijk op 5 augustus 2015. 

Op de 'link van Bouma' is te zien, dat Ivanchuk een partijtje zit te dammen (op een schaakbord, met pionnen); het opmerkelijke is dat hij dit deed tijdens de prijsuitreiking van het wereldkampioenschap  rapid-schaken(!), dat dus door Ivanchuk werd gewonnen!! Halverwege de dampartij werd de Oekraïner 'naar voren' geroepen om op het hoogste treedje plaats te nemen! De dampartij werd even stil gelegd, maar op het filmpje is duidelijk te zien, dat Ivanchuk nog steeds druk bezig was met berekeningen maken van de onderbroken dampartij, terwijl hem de hoogste eer werd bewezen en de medaille, bloemen en ongetwijfeld een mooie cheque werden uitgereikt! Direct na de ceremonie spoedde de Oekraïner zich weer naar de dampartij en won deze uiteindelijk; met de bloemen van de prijsuitreiking nog stevig in zijn knuist!! Een bijzondere denksporter, die Vassily Ivanchuk. 

10 facts . . . 

Tien feitjes over de Wereldkampioen Rapid Schaken 2016: 

1.  Ivanchuk wordt door veel schaakvolgers gezien als de 'beste schaker 
zonder wereldtitel' (alhoewel de vorig jaar overleden schaakgrootmeester 
Viktor Kortsnoj daar, ook nu nog, een heel andere mening over heeft!); een
zwak zenuwgestel wordt vaak als de oorzaak gezien voor het feit, dat
Ivanchuk nimmer de hoogste mondiale schaakeer heeft weten op te 
eisen.

2. In 1991 won Ivanchuk het prestigieuze schaaktoernooi in Linares (ook 
wel het 'Wimbledon of chess') en vestigde zich daarmee in de weredtop. 
Hij versloeg in dat toernooi de op dat moment onaantastbare wereldkampioen
Gary Kasparov! 
Sindsdien is Ivanchuk een graag geziene gast (deelnemer) bij grote 
schaakevenementen.  

3.  Al meer dan 25 jaar is Ivanchuk een belangrijke speler op het hoogste
schaakniveau; zelf zegt hij daar over, dat hij eigenlijk alleen maar een 
liefhebber is en dat hij zich niet alleen verdiept in het spel van zijn tegenstanders,
maar ook in de afkomst (land van herkomst, opvoeding) en het handelen (het
doen en laten in het algemeen!). 
Ook zegt de Oekraïner dat hij 24 uur per dag (in zijn hoofd) bezig is met schaken
en andere denksporten! 

4.  Een voorbeeld van 'dat helemaal inleven in een tegenstander', komt 'uit Wijk
aan Zee 2015' (Tata Steel Chess Tournament). 
Ivanchuk verloor tijdens dat toernooi eenmaal, en wel van Wesley So, een in
de Filipijnen opgegroeide Amerikaan. 
Als reden voor zijn verlies gaf Ivanchuk aan, dat hij de avond voor de partij zich
had verdiept in oude Filipijnse kindervertellingen, om zo zijn tegenstander
beter te begrijpen, maar zo voegde hij er na afloop van de verloren partij aan
toe: "Blijkbaar is So nu meer Amerikaan dan Aziaat"!  
Nog een voorbeeld van de opmerkelijke voorbereiding welke Ivanchuk ondergaat,
wanneer hij een belangrijke partij moet spelen; in het Spaanse Linares won hij
ooit in een rapid-schaak-toernooi van de toenmalige wereldkampioen Kasparov.
Toen Ivanchuk na afloop werd gevraagd naar "waarom hij gewonnen had", zei
Ivanchuk dat hij de avond ervoor naar een stierengevecht was geweest, omdat
hij wist dat hij vandaag tegen een doldrieste stier moest aantreden! 

5.  Ivanchuk vindt een goede fysieke gesteldheid uitermate belangrijk; hij tennist
graag en is ook regelmatig in een sportschool te vinden. 
Helaas ontbreekt hem de tijd om een goed ritme vast te houden, om zijn lichaam
'in shape' te houden, heeft hij ooit eens tegen schrijver dezes gezegd. 

6. Ivanchuk beschouwt schaakgrootheden als Capablanca, Aljechin, Fisher en
Kasparov, als echte schaakgenieën; meervoudig wereldkampioen Karpov niet!
"Tal is voor mij een mysterie" vindt Ivanchuck over de voormalige Letse 
wereldkampioen; het frustreert hem, dat hij bepaalde ideeën van Tal maar niet
kan begrijpen! 
Judith Polgar (de beste vrouwelijke schaakster ooit) vindt Ivanchuk wel een genie,
maar over de huidige wereldkampioen Magnus Carlsen zegt hij, dat hij de jonge
Noor een groot talent vindt, maar (nog) niet meer! 

7.  Diverse (schaak-)wereldtoppers hebben ongelooflijk veel respect voor het
schaaktalent van Ivanchuk; Gary Kasparov noemt hem zonder meer een 
schaakgenie. 
Voormalig wereldkampioen Anand vindt het onlogisch, dat Ivanchuk nooit 
wereldkampioen is geworden! 
Het mooiste compliment komt misschien wel van de huidige wereldkampioen, 
Magnus Carlsen: "I don't like playing against him"! 

8.  Wanneer Ivanchuk een fikse nederlaag lijdt, is hij vaak zwaar aangeslagen.
Soms doet hij na een nederlaag aan zelfkastijding; zo is hij weleens, bij 20 graden 
onder nul, blootsvoets en in 'korte' broek gezien, om een uur lang te gaan wandelen!
Ook is hij volgens overlevering weleens een 'donker bos' ingelopen, om daar 'als
een wolf' te gaan huilen. 
Volgens schaakkenners leeft Ivanchuk heel erg in zijn eigen wereld ("Planet Ivanchuk");
zo houdt hij ervan om in het pikkedonker te gaan zitten, en kijkt hij tijdens een partij
soms meer naar het plafond dan naar het schaakbord. 

9.  Toen Ivanchuk tijdens schaakolympiade in 2008 een partij van Kata Kamsky 
verloor, was hij een tijdlang incommunicado, terwijl diverse officials hem 
iets duidelijk probeerden te maken. 
De Oekraïner moest namelijk naar 'de doping'; hij moest een plasje inleveren!
Het lukte Ivanchuk niet om een paar druppels te produceren en dus 'faalde hij 
de dopingtest'. 
Als gevolg hiervan werd Ivanchuk voor 2 jaar geschorst; een vonnis dat gelukkig
nooit ten uitvoer is gebracht! 

10. In zijn junior-tijd was Ivanchuk een onbekende schaker in de Sovjet Unie (waar
Oekraïne in die tijd nog onder 'viel'). 
In de begin jaren 80 (van de vorige eeuw) mocht hij voor het eerst meedoen aan 
een belangrijk schaaktoernooi in het inmense land. 
Zijn trainer hield hem voor om tegen niemand iets te zeggen over zijn 
openings-voorbereiding, zodat niemand zich op hem kon instellen, terwijl hij
alles wist van zijn sterke opponenten (anders dan nu, waren partijen in die
tijd nog niet direct algemeen bekend!). 

Een dag voor het toernooi liep Ivanchuk de gerespecteerde grootmeester Seutin
tegen het lijf. 
Misschien wilde Seutin weten 'wat voor vlees hij in de kuip had', of wilde hij
gewoon even 'sociaal doen'; er ontspon zich in ieder geval het volgende gesprek:

Seutin: "Wat is jouw favoriete opening, jongeman?" Ivanchuk: "d4 of e4. maar ook wel paard f3, maar eigenlijk denk ik dat c4 mijn voorkeur heeft".  S.: "En als ik met wit d4 open, wat antwoord jij dan? "I.: "d5 of paard f6 of misschien c6 of e6". 
Grootmeester Seutin schudde het hoofd meewarig en dacht dat de arme jongeman
finaal zou worden afgemaakt door de sterke Sovjet-grootmeesters, omdat hij geen
fatsoenlijk openings-repertoire had. 
Blijkbaar had Seutin medelijden met Ivanchuk en besloot om hem een bepaalde
variant in het Koningsgambiet te laten zien. 
Om Invanchuk 'in te spelen' besloot Seutin om enkele partijen tegen hem te spelen, 
zodat de Oekraïner wat ervaring kon opdoen. 
Ze speelden 10 partijtjes en toen anderen na afloop aan Seutin vroegen hoe hij
had gespeeld zei deze: "Ik heb 10 partijen tegen hem gespeeld", toen men 
vroeg wat de uitslag was, zei Suetin: "IK HEB 10 PARTIJEN TEGEN HEM GESPEELD"en beende kwaad weg. 
Navraag bij Ivanchuk maakte hen wijzer; 10-0 voor Ivanchuk! 

Vindt u Vassily Ivanchuk ook een genie(?); hij is deze week dus te bewonderen in Franeker (als dammer 'Frysk spul'; dat dan weer wel . . .).   




donderdag 23 februari 2017

Prélude...

Door Tjalling van den Bosch

De serie gewijd aan Jannes van der Wal komt deze week te vervallenhet heden, vraagt om aandacht!

Zaterdag 25 februari aanstaande komt er een einde aan het voorspel. Laat uw gedachten nu niet 'vlinderen', daar gaan we het niet over hebben!

Op die laatste zaterdag van februari, vindt de laatste ronde van de halve finales voor het NK Dammen 2017 plaats. In Groep A heeft (GMI) Wouter Sipma zich reeds geplaatst; de nummer twee uit de tussenstand, Anton Kosior, kan zich bij winst op Steven den Hollander ook verzekeren van een finaleplaats. Jongeling Jitse Slump kan nog roet in het eten gooien, wanneer Kosior niet wint en Slump zelf Jan Lammers weet te verschalken. De rest van de deelnemers is uitgeschakeld voor plaatsing. 

In Groep B zijn er meer gegadigden voor een finaleplaats. Van de drie koplopers lijkt (GMI) Martijn Van IJzendoorn de beste papieren te hebben, vanwege 'een extra plusje'! Gerbrand Hessing en Waldo Aliar staan er het beste voor met betrekking tot de achtervolgers, Frank Teer en Frits Luteijn. Het zal een spannende ontknoping worden; het is vooral de vraag hoe de 'uitgeschakelde rest' zich nog gaat verweren! 

In Groep C lijkt (GMI) Hein Meijer soeverein op kop te gaan, maar hij moet in laatste ronde opboksen tegen de nummer drie, (GMI) Ron Heusdens. Daartussen staat de verrassend opererende Nico Knoops, die het in de laatsteronde opneemt tegen Jeroen Kos; bij winst is Knoops zeker van een finaleplaatsen zou dat ten koste gaan van Meijer of Heusdens! De andere deelnemers zijn uitgeschakeld. 

In Groep D moeten de twee koplopers het tegen elkaar uitvechten; Marino Barkel leidt op basis van 'een plusje', waardoor Anton van Berkel eigenlijk moet winnen om de kansen in eigen hand te houden. De twee achtervolgers, Bhiem Ramdien en Peter van der Stap, kruisen ook  onderling de degens; ze volgen de leiders 'op één punt', dus zal er gewonnen moeten worden! Wanneer het laatst duel in een puntendeling eindigt, dan hebben de leiders in de tussenstand ook voldoende aan een gelijkspel.
Ongetwijfeld gaat de aandacht van dit viertal ook uit naar 'de andere partij'! Verder zijn er in deze groep geen kanshebbers meer. 

De Nederlands Kampioen Dammen 2016, (GMI) Alexander Baliakin is reeds geplaatst voor de finale, net als de nummer twee, (MF) Ben Provoost, en de nummer drie, (GMI) Auke Scholma. 

Elf . . . 

Dat is inderdaad een elftal; de twaalfde (en laatste) deelnemer aan het NK Dammen op Urk, komt uit de hoge hoed(en) van de heren van de organisatie. Wanneer men de lijst van dammers van dietzen bloed met de hoogste (dam-)rating eens doorneemt, dan is het toch opvallend, dat er nogal wat van de nationale (dam-)crème de la crème, het hoogtepunt van het Nederlandse damgebeuren aan zich voorbij laat gaan. Een opsomming van de afwezigen; Roel Boomstra, Ton Sijbrands, Erno Prosman, Martin Dolfing, Pim Meurs, Harm WIersma, Jan Groenendijk, Gérard Jansen, Rob Clerc, Johan Krajenbrink, Jasper Lemmen. Van de jonge hemelbestormers laat Wouter Wolff het afweten; Van IJzendoorn en Slump zitten nog wel in de race. 

Op provinciaal niveau was deze trend al eerder zichtbaar; met misschien wel als absoluut dieptepunt het Fries damkampioenschap. In Friesland ontbreekt de volledige top 12 in het FK Dammen 2017. 
Provinciaal (en nu dus ook nationaal) mag er best eens worden nagedacht waarom de topspelers bedanken voor de eer; waarschijnlijk nog belangrijker is het om een manier te vinden om ze over te halen om toch mee te doen. Een nationaal kampioenschap, in welke sport dan ook(!), moet toch vooral een strijd zijn tussen de nationale toppers . . .! 

Organisatoren . . . 

Nu zijn er natuurlijk van de eerder genoemde topdammers, die niet meedoen aan het Nederlands Kampioenschap, velen die 11 zaterdagen Nationale Competitie genoeg vinden. Wanneer men daarnaast, zoals nu, 4 maal op een zaterdag naar Culemborg moet afreizen, om daar partijen te spelen (maar liefst 7), voor de Halve Finale, en, wanneer men zich dan plaatst voor de finale, ook nog eens 9 dagen op het NK zelf aan de bak moet, dan is er wel enig begrip voor op te brengen, dat men zich niet laat inschrijven. Velen hebben een baan en gezin en ook daar gaat de nodige tijd in zitten(!), maar er zit een keerzijde aan het niet meedoen! Organisatoren moeten heel wat obstakels slechten, voordat men een goed NK kan neerzetten, en ja, dan is het ook wel begrijpelijk dat men (de organisatoren) weer niet blij zijn, wanneer het overgrote deel van de Nederlandse topspelers niet meedoet! Je zou kunnen zeggen, dat er in plaats van een 'win - win'-situatie, er door het wegblijven van dam-toppers een 'verlies - verlies'-situatie ontstaat! 
Een organisator zou zich wel eens af kunnen vragen waar hij/zij het allemaal voor doet!?! Zonder pro deo (!) organisatoren geen damtoernooi en zonder topdammers geen topdamtoernooi!

We willen niet al te belerend overkomen, maar misschien . . .!

Opdat het in de toekomst beter moge gaan . . .   







donderdag 16 februari 2017

Jannes...(3)

Door Tjalling van den Bosch

In het vorige epistel over Jannes van der Wal 'zaten' we midden in de jaren 70 van de vorige eeuw. Vanaf dat moment gaf schrijver dezes zich steeds meer over aan andere geneugten des levens; voetbal en vooral 'wijntje en trijntje' kleurden toen de zaterdagen (en vroege zondagochtenden) in. Het dammen kwam bij uw penneleur op een gegeven ogenblik op een zeer laag pitje te staan. 

Niet overeen . . . 

Het beeld van Jannes, dat ook nu nog vaak wordt opgeroepen (aparte snoeshaan, wereldvreemd), kwam niet overeen met het beeld dat ik van Jannes had, vandaar dat ik u de komende weken(!) meeneem naar 'een ander beeld van Jannes van de Wal'. In het boek Jannes, dat samengesteld werd door Jaap Kiers en Bouke Nielsen en dat ongeveer een jaar na het overlijden van Jannes werd uitgebracht, omschreef zijn één jaar oudere broer Harke hem als iemand, die reeds op zeer jonge leeftijd de grenzen opzocht en deze bij voorkeur ook overschreed. Toch viel Jannes bij zijn (dam-)leeftijdgenoten niet echt op. 

Jannes was zeer fanatiek, hij wilde de dingen die hij vol overgave deed, perfect doen. Wanneer wij (zijn generatiegenoten) na de eerste ronde van een ééndagstoernooi even een luchtje gingen scheppen, liet Jannes weten dat hij in de speelzaal bleef; hij wilde de 'damsfeer' niet verlaten en zich 

voorbereiden op zijn volgende partij. Als er echter op één of andere manier een bal was, waardoor we konden gaan voetballen, dan kwam Jannes wel naar buiten. Spelletjes doen had nu eenmaal een onweerstaanbare aantrekkingskracht op hem, en ja, ook dan wilde Jannes winnen, al ging het ten koste van kledingen/of knieën! 
Jannes was ook zeker niet bleu, hij keek (verbaal) vaak wel 'de kat uit de boom';zeker wanneer hij met een voor hem onbekend iemand
van doen had, maar hij was 'onder ons' ook heel ad rem en gevat. Wanneer ik tijdens zo'n toevallig 
ontstaan voetbalpartijtje mijn onuitputtelijke talenten etaleerde en tijdens het proces over mijn benen struikelde, dan kon ik rekenen op Jannes' snerende opmerkingen, dan wel hoongelach (afhankelijk van het feit of ik zijn teamgenoot was of niet!). Net als, wanneer ik tijdens een dampartij, weer eens opzichtig in de fout was gegaan! Jannes kwam in die tijd ook zeker niet over als een contactgestoord iemand. Nee, Jannes was gewoon één van ons. 

Op school wilde het niet echt vlotten met hem, maar dat was in die tijd niet ongebruikelijk! Wanneer het voorgezet onderwijs je niet boeide, dan 'liet je het gewoon lopen'; niet ongewoon, gezien het eerder beschreven tijdsbeeld: lekker afzetten tegen leraren en ouders. Je schoot er natuurlijk niets mee op, maar de zucht naar vrijheid kon je niet weerstaan (huiswerk?, "dat heb al ik af", of "dat heb ik niet"). Het voortgezet onderwijs was ook niet echt uitdagend voor de leerlingen; het intelligentere soort (leerlingen) verveelde zich vaak stierlijk tijdens de verplichte lesuren.

Autistisch . . .  

De moeder van Jannes (mevrouw T. v.d. Wal-Kielstra) zei in de 'Andere Tijden Sport'-documentaire, dat haar zoon misschien wel wat autistisch was, maar dat bestond toen nog niet. Je mag natuurlijk de mening van een moeder over haar zoon eigenlijk niet in twijfel trekken, maar ik weet niet of Jannes die aandoening wel had!  Nu is het anno 2017 wel zo, dat, wanneer iemand zich ergens met veel plezier aan overgeeft en daar succes mee heeft, hij al snel binnen het tegenwoordig zeer brede spectrum van autisme wordt weggezet. Maar echte autisten hebben vrijwel zonder uitzondering last van een bepaalde contactgestoordheid en hebben er ook een hekel om (fysiek) aangeraakt te  worden. Zo heb ik Jannes niet ervaren; ja, hij kon zich alleen prima vermaken, geheel opgaan in waar hij mee bezig was, maar hij had toch ook mensen om zich  heen nodig.
En tijdens andere sporten, zoals voetbal, was hij niet bang voor fysiek contact, oh zeker niet; Jannes was klein van stuk, maar was wel erg sterk. Tijdens één van de voetbalpartijtjes op zaterdag, probeerde Jannes mij eens de bal te ontfutselen en deed dat met zoveel energie, dat ik er een (licht) 
gekneusde rib aan overhield. Dat liet je natuurlijk niet blijken, maar ik had er wel degelijk enige tijd last van.

Wanneer Jannes door iets gegrepen werd, dan kon hij er door geobsedeerd raken; dat ééndimensionale, dan herken ik. Vanaf het moment, dat ik in de ban raakte van 'het fysiek sterker worden', stond mijn hele leven in het teken daarvan! Het voorgezet onderwijs liet ik volledig aan me voorbij gaan, maar toen ik wilde weten waarom (en hoe) een mens lichamelijk sterker werd, dook ik de studieboeken in en liet ik niet 'los', voordat ik het begreep. Zo was het, denk ik (voor wat dát waard is), met Jannes ook, hij wilde alles op damgebied weten, maar of dat echt autistisch was, betwijfel ik.  

Wordt vervolgd . . . 




donderdag 9 februari 2017

Jannes (2)...

Door Tjalling van den Bosch

Het eerste epistel over denksportfenomeen Jannes van der Wal gaf een kleine schets te zien van de persoon in kwestie. Ditmaal gaan we in op de periode van begin jaren zeventig van de vorige eeuw, waarin de Friese damjeugd (geboren tussen 1955 en 1960) al puberend van ééndagstoernooi naar ééndagstoernooi trok. 

Winter, begin jaren 70 . . . 

In die tijd stonden er in de wintermaanden vrijwel wekelijks, in Fryslân (op zaterdag), damtoernooien op de kalender. Deze toernooien waren eenvoudig van opzet; je zat in een groep 'van 4', hetgeen betekende dat je 3 partijen speelde (60 zetten in 1½ uur en daarna 30 minuten om de partij 'af' te maken). 
Groepswinnaar werd degene die de meeste punten had behaald; bij gelijke aankomst werd er om gedobbeld. De groepswinnaars met de meeste punten namen vervolgens opnieuw de dobbelstenen ter hand om tot de toernooiwinnaar  te komen. 

Jannes van der Wal in 1982
Meestal werden deze damtoernooien gehouden in zalen boven plaatselijke horecagelegenheden. Er werd vanaf de aanvang (10.00 uur) volop gerookt! En dan niet alleen filtersigaretten, maar ook de pijp en de bolknak (sigaar) werden ingezet, hetgeen betekende dat er reeds een uur na aanvang een soort mist in de zaal hing. Al dammend had je er niet zoveel last van, maar als je ging staan, stond je met je hoofd in de rook.Van een deugdelijke afzuiginstallatie was nog geen sprake en een raam 'open zetten' werd afgewezen, want de tocht was aanzienlijk gevaarlijker  dan een 'beetje rook'!
De ééndagstoernooien in die tijd waren er niet minder populair om; wat heet(?), sommige toernooien trokken meer dan 250 deelnemers! Een dergelijk aantal dammers kon men normaliter niet kwijt in een restaurant of café, maar dan kon men bijvoorbeeld, zoals in Sneek, terecht in een scholengemeenschap; de dammers werden dan verdeeld over de aula en diverse klaslokalen. In Drachten kon men met gemak meer dan 250 dammers kwijt in de Philipskantine. 

Tijd van veranderingen . . . 

Ook niet onbelangrijk was. dat veel jongeren zich in die tijd afzetten tegen de tot dan toe gevestigde orde, met hun strenge normen en waarden. De jeugd streed tegen veel ongeschreven wetten van de ouderen; het feminisme was in opkomst ('baas in eigen buik'), de sport begon mee te tellen (weg met het amateurisme - Ard en Keesie, Ajax, Feyenoord -), de jeugd liet politiek van zich horen (Provo, Kabouters) en de muziek sloeg andere wegen in (popmuziek, Beatles, Rolling Stones). De jeugd was op zoek naar onafhankelijkheid; loskomen van de gevestigde orde, uit het strak hiërarchisch stelsel vol burgermanregels. Niet dat beperkte, dat benauwde; leven in vrijheid, zonder ver- en geboden. Het bovenstaande is een schets van de periode, waarin Jannes en zijn leeftijdgenoten nog teenagers waren. 

Winnen . . . 

Jannes van der Wal damde om te winnen; het spel boeide hem zeer, maar het ging Jannes vooral om de twee punten (per partij)! Jannes verdiepte zich zeer in het spel en hij eiste van zichzelf, dat zijn noeste arbeid direct resultaat opleverde. Zo kon het gebeuren, dat hij tijdens een moeizame strijd, tegen een zwakker geachte tegenstander, een combinatie openzette om voordeel te krijgen, wanneer zijn opponent de slagzet niet zou 'zien'! Wonderwel had Jannes het vaak bij het rechte eind en wist hij, nadat de tegenstander de combinatie niet had uitgehaald, de partij alsnog naar zich toe te trekken. 
Wanneer Jannes na afloop werd geconfronteerd met de mogelijkheid voor zijn tegenstrever, dan werden de toeschouwers vaak geconfronteerd met: "Ik ging ervan uit, dat hij het toch niet zou zien!". 
Het kwam voor, dat je toevallig langs het bord van Jannes liep, terwijl zijn tegenstander de slagzet kon uithalen, je kreeg dan luid en duidelijk te verstaan, dat je op moest sodemieteren . . .! 

Jannes van der Wal woonde in die tijd met zijn ouders in Tjalleberd; vaak stond hij  'vroeg op zaterdagochtend' klaar bij de rotonde van Heerenveen, om in de reeds afgeladen auto van Adam Hillebrand te stappen. Hillebrand was een net zo van winnen begeisterde man als Jannes zelf. Nadat Jannes was ingestapt ging het gesprek vrijwel direct over op het edele damspel; kortgeleden geboekte resultaten werden besproken en soms werd er 'blind' gedamd (zo goed en zo kwaad als dat ging).

Zijn generatiegenoten waren verknocht aan het dammen, maar bij Jannes gingen het vuur en de passie voor het dammen aanzienlijk verder. Ooit ontving schrijver dezes een brief van Jannes, met een analyse van een partij die we ooit speelden in het Fries Jeugdkampioenschap; nou ja, een brief(?); het was een 10 'kantjes' tellend verslag! Zo schreef Jannes, dat hij zich op onze partij had voorbereid door de partij Koeperman-Sijbrands ( "Topprestaties" nr. 25) goed door te nemen. Jannes sloot de bewuste brief af met: "Je dacht misschien, dat ik een kleine opmerking hier en daar zou maken, maar ik heb de partij met alle plezier uitvoerig geanalyseerd". We waren toen een jaar of 15; de uitslag van de partij laat zich raden. 

Door zijn gedrevenheid ontwikkelde Jannes zich in die jaren zeventig van kleine opsodemieter, via gevaarlijke tegenstander, tot één van de beste jeugddammers uit die tijdspanne en niet alleen provinciaal, maar ook landelijk; zo werd Jannes in 1975 nationaal jeugdkampioen. Het was dan ook niet meer dan logisch, dat Jannes werd aangetrokken door (top-)damclub Huizum, de landskampioen van 1974.
Direct na het kampioensjaar van de Huizumers, vertrok topman Harm Wiersma bij de club; met de komst van Jannes van der Wal, alsook het aantrekken van Auke Scholma, Bauke Bies en Gerrit Kloosterman,  probeerde men het verlies van de wereldkampioen in spe (Wiersma) op te vangen. Helaas, ondanks verwoede pogingen moesten de Huizumers de hoogste  eer (winnen van de nationale clubcompetitie) telkenmale aan zich voorbij laten gaan. 

Volgende week meer . . .
   

donderdag 2 februari 2017

Jannes...

Door Tjalling van den Bosch

Gisteravond (29 januari 2017) besteedde het tv-programma  Andere Tijden Sport aandacht aan Jannes van der Wal
Jannes van der Wal in 1975

De hoofdpersoon van die uitzending was een generatiegenoot van schrijver dezes en dus moeten er enkele epistels worden gewijd aan de succesvolste dammer uit de (geboorte-)periode 1955-1960. Even voor de volledigheid; ik groeide in die periode (rond 1970) slechts een paar jaar met Jannes op, daarna werd de lokroep van 'het voetbal' voor mij, als begenadigd balvirtuoos van Stormvogels '64, te groot. Schoorvoetend wil ik eraan toevoegen, dat de absolute top van de Friese damjeugd 1970 (Johan Capelle, Auke Scholma, Jannes van der Wal) te hoog gegrepen was voor uw penneleur (inderdaad, zeer waarschijnlijk de echte reden).
Een decennium later zou ik me als compensatie overgeven aan aanzienlijk zwaardere schijven, waar zij dan weer niet in mee konden komen! Jannes bleef in die tijd echter trouw aan het mooie spel op de 100 ruiten en de 40 schijven. 

Erkenning . . . 

Eén van de hoogste vormen van erkenning in Fryslân is, dat men alleen de voornaam noemt en dat dan iedereen direct weet over wie het gaat. Wanneer een Fries de naam "Riemer" laat vallen, dan weet men direct dat het om de voormalig voorzitter van sc. Heerenveen gaat: Riemer van der Velde. 
Zo zijn er meer voorbeelden: Foppe (de Haan), Rintje (Ritsma) etc. Een overtreffende trap is misschien wanneer men het (Friese) woordje "us" (onze) er aan vooraf laat gaan. "Us Abe" of "us Atjse"; dan behoor je echt tot de trots van Fryslân (in het eerste geval gaat het om de beste Friese voetballer ooit: Abe Lenstra, en het tweede voorbeeld gaat over de beste Friese schaatsenrijdster ooit: Atje Keulen-Deelstra). 

In het geval van "Jannes" was het precies eender; iedere Fries wist het: Jannes van der Wal de dammerHet woordje 'us' was nooit weggelegd voor Jannes, waarschijnlijk kwam dat, omdat hij zo rond 1975, de wijk nam naar de stad Groningen (of all places!). Jannes van der Wal, geboren in Driesum (Driezum in het Fries) op 12 november 1956 en overleden te Groningen op 24 september 1996. Een agressieve vorm van leukemie zorgde ervoor dat Jannes slechts 39 jaar oud werd. 

Hoogste mondiale dam-eer . . .

In 1982 maakte Jannes van der Wal waar, wat hij reeds op zeer jeugdige leeftijd aankondigde(!), hij werd wereldkampioen dammen (Sao Paulo - Brazilië -).
Het WK in Brazilië werd enigszins ontsierd doordat 'de Russen' niet tijdig een inreisvisum kregen en daardoor verstek moesten laten gaan. Toch was het niet zo dat Jannes daardoor de wereldtitel toen in zijn schoot geworpen kreeg; erkende wereldtoppers uit die tijd, zoals Rob Clerc en Harm Wiersma, bleef Jannes respectievelijk één en twee punten voor. Jannes behaalde tijdens het WK (van 1982) 20 punten (8-4-1) uit 13 partijen. Jannes was in die tijd gewoon op het hoogtepunt van zijn kunnen; generatiegenoten wijzen vaak op het toernooi van Kislowodsk 1982, dat gerust gezien mag worden als een toptoernooi (waarschijnlijk sterker bezet dan het WK-toernooi in Brazilië!), waarin het grootste gedeelte van de wereldtop acte de présence gaf.
Ook dat toernooi trok Jannes naar zich toe; hij scoorde 17 punten (6-5-0) uit 11 partijen en eindigde o.a. voor Virny, Scholma, Dybman, Gantvarg, Baliakin en Chizov! Voorwaar een geweldige prestatie, dus over de kennis en kunde van Jannes hoeven we het verder niet te hebben; hij was 'in his prime' gewoon de beste van de wereld.   
  
We kunnen de rest van dit epistel natuurlijk wijden aan de (dam-)palmares van Jannes (zo werd hij viermaal Nederlands kampioen - 1981, 1984, 1985 en 1987 -), maar dat doen we niet (daar zijn anderen voor).   We willen het met u hebben over 'die andere Jannes', maar daar moet u een week op wachten. 

Wordt vervolgd . . .