In het vorige epistel, over Andris Andreiko, heb ik misschien een
niet al te positief beeld geschetst van de kleurrijke Grand
Maître uit Riga. Dit is niet helemaal terecht, hij was gewoon een humorvolle
man, die nu eenmaal van 'grapjes' hield. Kortom, hij mag dan zijn streken hebben gehad, maar hij
was vooral een fenomenale beoefenaar van onze prachtige sport. Andris boekte (op zijn hoogtepunt) legendarische overwinningen; velen van u kennen ongetwijfeld zijn partijen tegen Kowrizjkin en Rappoport (Kampioenschap van de Sovjet Unie 1965) en zo zijn er nog veel meer voorbeelden aan te halen, om het vakmanschap van ons (eigenlijke) onderwerp te duiden. Andreiko heeft, zoals het een groot wereldkampioen betaamt, het dammen (zo'n 50 jaar geleden) een nieuwe impuls gegeven. Wat
deze impuls precies inhield, is voor mij wat moeilijk uit te leggen, maar ik denk dat je het best woorden uit partij-analyses aan kunt
halen: origineel, inventief, provocerend, bluf, maar bovenal een
fantastisch taxatievermogen en stellingsbegrip.
Heerser . . .
Hoe het ook zij, Andreiko was vindingrijk en eind jaren 60 (van de
vorige eeuw) was hij schier onverslaanbaar; hij won vele toernooien, werd 3 keer
wereldkampioen en, misschien nog wel indrukwekkender, hij werd maar liefst 8
keer kampioen van de Sovjet Unie (en 3 keer tweede).
Uiteindelijk verloor hij zijn wereldtitel in 1972 (Hengelo) aan Ton
Sijbrands. In 1973 (Den Haag) kreeg Andreiko de kans om de wereldtitel, via
een tweekamp met de nieuwbakken wereldkampioen, terug te veroveren.
 |
| WK-match 1973 |
Maar Andreiko leek onder de indruk van de jonge
Nederlander; Andreiko's eigen wapen, die van de psychologie, werkte toen waarschijnlijk
tegen hem! Volgens mijn bescheiden mening geloofde Andreiko er niet echt in,
dat hij Sijbrands toen daadwerkelijk nog kon verslaan en daarmee verdween ook zijn
bluf. Andreiko speelde, geheel tegen zijn natuur in, behoudend én hij had
natuurlijk ook wel in de gaten dat hij zich tegen de regerend wereldkampioen
niet al te veel kon permitteren!
Toen Sijbrands (je zou nu bijna zeggen 'tot overmaat van ramp',
alhoewel wij Nederlanders er toentertijd zielsgelukkig mee waren) ook nog de
tweede partij won en dus ook niet meer 'hoefde', draaide de match tussen de beide
fenomenen uit op een teleurstelling. Sijbrands won de tweekamp uiteindelijk met 22-18, door ook nog de
17de partij te winnen, alle andere partijen eindigden in een
puntendeling.
Overigens waren de partijen uit die match absoluut niet slecht,
maar de damscribenten hadden toentertijd vrijwel alleen maar oog voor het
negatieve ("Alweer remise . . . "). Er was in die tijd sowieso veel reuring in denksportland, want
ook de schaak-tweekamp om de wereldtitel, tussen Boris Spasski en Bobby Fisher (Reykjavik
1972), stond in de steigers.
Gewelddadige dood . . .
Andris Andreiko zou slechts 33 jaar worden; op 10 maart 1976 werd
hij slachtoffer van een afschuwelijke moord. Andreiko was niet vies van een alcoholische versnapering; er wordt
hier en daar zelfs beweerd, dat hij er aan verslaafd was. Op de dag van zijn overlijden offerde hij (volgens de officiële
lezing) samen met een zekere Igor Vasenin uitgebreid aan Bacchus; laat op de avond gingen
de twee naar Andreiko's appartement, in het centrum van Riga. Andris viel vrijwel meteen op de bank in slaap; zijn drinkebroeder
was echter nog klaarwakker. Op een gegeven ogenblik maakte de duivel zich meester van Vasenin,
hij wikkelde een strijkijzer in een handdoek en sloeg Andreiko er 17 maal mee op
zijn hoofd. Mensen die zo'n Russisch strijkijzer, uit die tijd, kennen, weten
dat geen mens
een dergelijke geweldadige actie kan overleven, Andreiko toen
ook niet.Vasenin nam geld en goederen mee uit het appartement en verdween. De vrouw van Andreiko, Lyubov, met wie Andris overigens toen niet
meer samenleefde, kwam de volgende dag op visite en ondekte het levenloze lichaam van
haar man. Ze belde te politie en deze wist Vasenin later op te pakken, de
moordenaar zou 15 jaar cel krijgen.
Overigens vermeldt een andere bron dat het zou gaan om een
gevangenisstraf van 10 jaar. In beide gevallen is de straf, naar de toenmalige maatstaven in de
Sovjet Unie, zeer laag!
Ik heb nog twee opmerkingen over het overlijden van Andreiko:
1. De wijze waarop ik de gewelddadige dood van Andris heb
beschreven is mijn eigen (vrije) interpretatie, nadat ik de officiële lezing heb
doorgenomen.
2. In de Engelstalige versie van Wikipedia staat het
volgende vermeld; ik heb van deze versie echter geen bevestiging kunnen krijgen, maar wil het u toch
niet onthouden.
'Op het moment dat Vasenin het appartement verliet, liep hij
Andreiko's vrouw, Lyubov, tegen het lijf.
Vasenin vertelde haar dat Andris in gezelschap van een dame
verkeerde en niet gestoord wenste te worden.
Lyubov vertrouwde het niet en ging toch het appartement binnen
en vond het ontzielde lichaam van haar man. Vasenin ging er vandoor, maar realiseerde zich al snel dat hij
gepakt zou worden en gaf zichzelf vervolgens aan op het politiebureau'.
Mede door de verschillende verhalen zijn er nog altijd veel vragen
over de dood van Andreiko. Zowel zijn vrouw als de weduwe van grootmeester Vladimir Kaplan,
Etera, opperden ooit de vraag of de geheime dienst van de Sovjet Unie, de K.G.B.,
er misschien wel 'achter heeft gezeten'. We zullen er wel nooit achter komen; het dossier over de dood van
Andreiko werd, na een kort onderzoek, al snel gesloten. Hoe het ook zij, Andris Andreiko overleed op veel te vroege
leeftijd, net als zijn
(wereldkampioen)voorganger Baba Sy (waarschijnlijk de enige
parallel, tussen beide).
Voor Andreiko's hoogstandjes op damgebied, raad ik u het
boek Andries Andreiko, een damtechnische monografie door Ton Sijbrands
aan. Uit dit boek komt het volgende (pagina 69):
Dit fragment uit de partij E. Tjoenev-A.
Andreiko (Baltisch kampioenschap; 21 juni 1960) laat zien dat Andreiko al op jonge leeftijd bijzonder
slagvaardig was. Vanuit de diagramstand volgde namelijk: 31. . . .
12-18! 32. 25-20? Tjoenev loopt in de val. Aangewezen was 32. 32-27. 32. . . . 18x38 33. 20x18 26-31!!
De pointe: wit mag niet met schijf 36 slaan wegens een vernietigende doorbraak-combinatie naar 42 via bijvoorbeeld 34. . . . 10-14 en 35. . . . 19-24
+. Dus: 34. 37x26 38-42 Waarna zwart moeiteloos won.
Andris Andreiko, opdat wij niet vergeten.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten