Bijgeloof...

Door Tjalling van den Bosch

De mens gelooft graag 'in iets'; als er ergens 'graag in iets wordt geloofd', dan is het wel in de sportwereld!  Zo is het bekend dat er dammers (en ook schakers) zijn, die na een zege de volgende dag in dezelfde kleding aantreden; dit kan na een serie overwinningen  een onprettig riekende situatie opleveren!  

Gemeengoed . . .

Ook in andere sporten is bijgeloof gemeengoed; voetballers bijvoorbeeld, die na een gewonnen wedstrijd weer dezelfde ongewassen(!) onderbroek aantrekken en dit net zolang volhouden tot er een nederlaag volgt!

Soms gaan dergelijke rituelen erg ver; in 1974 voetbalde Feyenoord in de finale van de Uefa Cup tegen het Engelse Tottenham Hotspur. In de Rotterdamse formatie speelde Willem van Hanegem het hele seizoen al de sterren van de hemel. Vlak voor de (eerste) wedstrijd in London (de finale werd 'over twee wedstrijden' verspeeld, 'uit en thuis') wezen enkele spelers van the Spurs, Van Hanegem op het feit dat er een gat in één van zijn voetbalschoenen zat! Dat was Van Hanegem (alias De Kromme) natuurlijk bekend; u raadt het al: Bijgeloof.

De Feyenoorder was bezig aan een serie (zeer) goede wedstrijden en wilde absoluut op deze kicksen spelen; gat of geen gat! In de 39ste minuut nam Tottenham de leiding door Mike England, vijf minuten later mocht Van Hanegem een vrije trap nemen op de rand van het vijandelijke strafschopgebied. De Kromme krulde de bal buiten bereik van keeper Pat Jennings in de bovenhoek, met de kapotte voetbalschoen . . .
Tot op de dag van vandaag zweert Van Hanegem, dat hem dit op een nieuwe voetbalschoen nooit was gelukt!  Feyenoord speelde  in London gelijk (2-2) en won thuis (met 2-0) en dus de Uefa Cup.
De wedstrijd in Rotterdam was trouwens vanuit historisch oogpunt belangrijk, vanwege de supportersongeregeldheden . . .!! Het waren de eerste heftige supportersrellen in Nederland ooit, met 150 gewonden! In die tijd zaten de supporters nog niet gescheiden van elkaar en de politie en stewards waren dan ook niet voorbereid op dergelijke toestanden . . ..

Mopperen . . .

Ik hoor enkelen van u alweer mopperen ("Dit heeft toch niets met dammen te maken!"); vaak heeft uw penneleur echter even een aanloopje nodig om tot de kern van zijn betoog(?) te komen. Het volgende verhaal komt uit de mond van veelvoudig wereldkampioen dammen Anatoli Gantvarg. 
Gantvarg (geboren op 3 oktober 1948 te Minsk - Wit Rusland -) deed in 1980 (namens de Sovjet-Unie) mee aan het wereldkampioenschap dammen in Bamako (Mali).  Anatoli heeft zijn fysieke gezondheid altijd hoog in het vaandel staan, ook nu nog; tijdens  het jaarlijkse damtoernooi in Salou, waar de (tegenwoordig in Duitsland wonende) Wit-Rus vrijwel nooit ontbreekt, stapt hij elke ochtend pontificaal in zee voor een pittig zwemtochtje. U moet begrijpen, beste lezers en lezeressen, dat het zeewater in mei (ten tijde van 'Salou Open') nooit boven de 15 graden uitkomt!

Maar goed, terug naar Bamako; vanwege de wil om lichamelijk goed in conditie te blijven, had Gantvarg zich voorgenomen om, tijdens het WK, elke ochtend een flink stuk te gaan hardlopen. Na een week dammen had Gantvarg 5 partijen gewonnen (en twee remise gespeeld), dus was hij met geen mogelijkheid van zijn ochtend(fitness)ritueel af te brengen, echter . . . er kwam een kink in de kabel. Gantvarg kreeg bezoek van iemand van de (Sovjet)ambassade en deze vertelde hem dat er in het gebied waar hij 's ochtends altijd zijn rondjes liep, ook een leeuw rondscharrelde(!) en deze had al twee mensen opgegeten . . .!

Dit bericht bracht Anatoli uit zijn gewone doen; hij moest ergens anders gaan joggen, maar dat wilde hij niet(!), want hij had in de eerste week veel punten gescoord! Het werd voor Gantvarg een groot probleem, want hij wilde nergens anders gaan hardlopen (bijgeloof!), maar ja, die leeuw!  Anatoli begon slechter te slapen en piekerde wat hij nu moest doen! Hij wilde absoluut wereldkampioen worden (hij stond er na een week immers 'zeer goed voor'), maar ja, als hij zijn vaste looproute aanhield dan liep hij de kans opgegeten te worden door die leeuw (met punten en al!).

Uiteindelijk won 'de wil om te winnen' het van het advies van 'de man van de ambassade'!!  Voor de duidelijkheid, Gantvarg bleef het bewuste rondje lopen en ja, hij werd wereldkampioen!

Bijgeloof komt voort uit de wil om te winnen . . ..

Er zijn mensen die vinden dat je altijd moet afsluiten met een 'diagrammetje' ("Is toch veel leuker?"), daarom één van de fraaiste combinaties van het WK in Bamako.

Deze stand komt uit de partij Letsjinski - Gantvarg; zesde ronde en gespeeld op 5-12-1980. Deze klassieke opstelling lijkt op het eerste gezicht misschien in evenwicht; wanneer men de zwarte schijf op 4 overhevelt naar veld 15 en de zwarte schijf van veld 6 naar veld 11, dan is de stand symmetrisch. Toch zijn de (ogenschijnlijk) kleine verschillen in het voordeel van Gantvarg; zwart heeft meerdere mogelijke voortzettingen tot zijn beschikking, terwijl wit redelijker wijs maar kan bogen op één(!), namelijk 40-34. Letsjinki dacht dat hij er nog één had, want hij kwam namelijk op de proppen met: 
29.  27-22  (18x27)  30.  37-31  (26x37)  31. 42x22(?). Gantvarg toonde aan dat dit geen goede voorzetting was en kwam met een originele combinatie naar dam:  31.  . . - . .  13-18  32.  22x2  21-27  33. 32x21  (23x32)  34.  38x27  (14-20)  35.  25x23  (en nu een tempo; 'a tempo, a tempo, my kingdom for a tempo!')  (6-11) de enige!  36.  30x19  (3-8)  37.  2x13  (9x49).  In eerste instantie denky u misschien nog dat de dam 'aan de dure kant' is, maar door de directe  dreiging 11-17 is de zaak snel beslist. Letsjinki speelde nog  38.  35-30, maar toen Gantvarg  (49x26)  sloeg, zag hij het nutteloze van de strijd in en gaf op. 

Postscriptum:

Top drie, WK 1980: 1. Anatoli Gantvarg  32 punten uit 21 wedstrijden;  2. en 3.  Harm Wiersma en Nicolai Mitschanksi met 29 punten.

Naschrift:

De namen van Letsjinki en Mitschanski worden door de FMJD (internationale dambond) tegenwoordig anders geschreven; men draait de derde en vierde letters van de achternamen om! Toernooibase Dammen volgt de FMJD; er zijn echter kenners die dit niet correct vinden . . ..