Ken Uzelve...

Door Tjalling van den Bosch

De bovenstaande aanhef is 'oudnederlands'; de 'oude Grieken' gebruikten daarvoor de term: Gnothi Seauton. Prachtig natuurlijk, die 'oude' talen, maar het betekent natuurlijk niets meer dan: 'Ken u zelf'.

Het mooie van een dampartij, tegen iemand anders (dan een computer!), is dat er de nodige psychologie bij komt kijken . . .. Er gebeurt veel in onze hersenen; het brein is een complex geheel. Het menselijk brein is één van de meest ondoorgrondelijke structuren in het hele universum.

Nog steeds zijn wetenschappers bezig met het onderzoeken van de hersenen en de meeste van hen erkennen dat men eigenlijk nog geen 10% van de werking van de hersenen daadwerkelijk heeft doorgrond . . .!

Zegt veel . . .

Wanneer u, beste damliefhebber (m/v), een partij van u zelf naspeelt (of zelfs analyseert), komt u veel te weten over uw kennis van het damspel, als wel over u als persoon! Interessant natuurlijk; wat speelde er bij u (tijdens de partij) 'tussen de oren', anders dan het dam-technische, dan wel het dam-tactische? Speelden er zaken als: irrationele angsten, of was u overdreven zelfverzekerd; was u wel geconcentreerd genoeg, of miste u elke vorm van focus . . .?

Uzelf kennen is belangrijk voor het doen en laten in uw leven, maar ook zeer belangrijk tijdens een dampartij! Wanneer u na afloop van een teleurstellend verlopen toernooi de uitslagenlijst er bij pakt en uw 'rijtje' tegenstanders nog eens naloopt, wat vertelt dat u dan? Vraagt u zich dan weleens af: "Waar was ik in godsnaam mee bezig"? Wanneer u een antwoord op die vraag denkt te hebben gevonden, zegt dat dan veel over uw karakter, zowel 'op het bord' als daarbuiten? Nadat u een beeld hebt van uw doen en laten, tijdens een dampartij, moet u in principe in staat zijn om daar uw   voordeel mee te doen.

Zo maar . . .

Zo maar wat voorbeelden:

* Weigerde u remise tegen een speler met een lagere rating en verloor u later de partij . . .? Pride goes before the fall.

* Kwam u huizenhoog gewonnen te staan en werd u te zelfverzekerd, om vervolgens in een eenvoudig zetje te lopen . . .?

* Kwam u huizenhoog gewonnen te staan en werd u angstig; reagerend op dreigingen die er helemaal niet waren . . .?

* Of werd u op een gegeven ogenblik gewoon te lui om alles goed uit te rekenen . . .?

Door antwoord te geven op al deze vragen, terwijl u de uitslagenlijst van een toernooi doorneemt, krijgt u misschien enig houvast over uw niet dam-technische/tactische fouten tijdens een partij, alsook begrip voor fouten tijdens uw levenswandel . . .!

Gelukkig . . .

U bent gelukkig niet de enige, die met dat soort zaken van doen heeft; ook uw opponent worstelt (bewust of onbewust) met dit soort zaken. Hoe goed bent u in staat om uw tegenstander 'te lezen'? Stel u speelt in een bepaalde stand het lichtelijk a-positionele 39-34; uw tegenspeler bestudeert de stand en 'ziet' dat u door 39-34 zijn logische opbouw-zet 5-10 verhindert. Veel damliefhebbers stoppen daar; tevreden, antwoord gevonden . . .; niemand wil harder werken dan noodzakelijk! Voor de duidelijkheid: Sterke dammers zal je daar niet zo snel op betrappen. Grootmeesters rekenen de standen op het bord gewoon uit; zo hoort het natuurlijk, maar op zich is dat natuurlijk ook saai. . ..

Nee dan de liefhebbers; er gebeurt veel meer in de belevingswereld van 'de gewone dammer'. Voor een grootmeester is het al moeilijk om een ongeveer gelijkwaardige tegenstander te verslaan, laat staan voor een liefhebber, dus moeten er andere bronnen worden aangeboord om het 'tweetje' binnen te slepen!

Voorbeelden . . .

Stel u kunt 'in twee zetten' een bepaalde dreiging in de stand vlechten, dan is er een kans  dat uw op papier mindere tegenstrever dit tijdig onderkent. Maar wat gebeurt er, als u 'de eerste zet speelt' en vervolgens twee (of meer) 'andere zetten' speelt, die geen invloed hebben op de dreiging. Verslapt dan de aandacht van uw tegenstander(?); blijft hij/zij alert(?), wanneer u even later de bewuste 'tweede zet' wel speelt? Met andere woorden, kunnen de 'onnodige tussen-zetten' uw tegenstander 'in slaap sussen'?

Een ander voorbeeld; stel u wilt perse van iemand winnen en u probeert dit via correct agressief aanvalsspel te bereiken, maar uw tegenstander verdedigt zich naar behoren. Zou het mogelijk zijn om hem/haar via a-positionele zetten te verlokken tot een meer ongezonde verdediging?

Voorbeeld: u hebt met wit een aanvalsschijf op 24 staan alsmede een mooie centrumstand (bijvoorbeeld een formatie met de schijven 27-28-32-37-38), alles ziet er tiptop uit. Uw tegenstander verdedigt zich echter naar behoren; zou bijvoorbeeld door een onlogische zet als 27-21 (al dan niet via een ruil) uw tegenstander uit het evenwicht raken? Uw (eventuele) trainer zal een dergelijke zet zonder meer afraden, maar hoe reageert uw tegenstander; hij/zij heeft oog voor hoe hij/zij zo'n 'agressieve speler' logischerwijs moet tegenspelen, maar wat als de stand plotseling niet meer zo logisch in elkaar steekt? Met andere woorden; verras uw weerbarstige tegenstrever!

Trucjes, maar wel sportief . . .

En er zijn meer trucjes; bijvoorbeeld heel bewust kijken naar een bepaald gedeelte van het bord, terwijl u op de andere kant een zet wilt doen, waarmee u een bepaalde dreiging in stelling brengt!

Een dampartij kan enorm intens zijn; dat intense zit hem dan vooral 'tussen de oren' van de spelers. Het afleiden van de tegenstander kan een verassend effect hebben; dat afleiden moet overigens niet op een onsportieve manier gebeuren, want dat is een karaktertrek die niet bij een ware liefhebber hoort! U kent die mensen wel die tegen u gaan praten, terwijl u in diep gepeins verzonken bent, of tegenstanders die bewust met hun vingers boven schijven zweven, waarvan iedereen ziet dat het een slechte zet zou zijn; ach ja, onze lieve heer heeft vreemde kostgangers.

Niet onsportief is natuurlijk het spel zo te spelen dat je de tegenstander uit zijn gewone denkpatroon haalt Stel een oudere dammer die vroeger op hoog niveau meekon, maar nu met het vorderen der leeftijd aan slijtage onderhevig is. Hij/zij is gewend aan gesloten tempospel en speelt dan nog behoorlijk sterk; probeer tegen zo iemand het spel 'open' te breken; tactisch, dus 'op combinaties'. Op die manier haal je het 'denken dat hij/zij gewoon is' eruit en heb je waarschijnlijk meer kans op succes.

Beste damliefhebbers, het bovenstaande gaat voorbij aan de grootmeesters uit onze edel damsport; zoals ik al eens eerder heb aangegeven: Wij liefhebbers hebben een aanzienlijk groter palet om een (dam-)schilderij te maken . . .!

Nosce te ipsum . . .