Raichenbach

 Door Tjalling van den Bosch

Net als het vorige epistel (De jongste ooit . . .), blijven we ook deze

keer wroeten in de historie van het edele damspel. 

Nadat Maurice Raichenbach in oktober 1934 R.C. Keller met 13-7 

had verslagen, in een match over 10 partijen, werd hij door iedereen 

erkend als wereldkampioen. 

Maurice Raichenbach

Maurice Raichenbach werd geboren op 12 mei 1915 te Warschau (Polen); 

hij was de jongste in het gezin van zes kinderen. Toen Maurice slechts 4 jaar oud was overleed zijn moeder; vanwege de slechte economische toestand op dat moment in Polen besloot het gezin in 1923 te emigreren naar Frankrijk. 

Vrij snel nadat het moederloze gezin in Frankrijk neerstreek, liet men zich naturaliseren tot Fransman. 

In het nieuwe thuisland kwam Raichenbach op 12-jarige leeftijd (in 

1927 dus) in aanraking met het edele damspel; de jongeling bleek 

over het nodige damtalent te beschikken. 

Reeds op zijn zestiende levensjaar deed hij mee aan het (alleen door 

de Fransen erkende) wereldkampioenschap van 1931; Raichenbach 

finishte daar als vierde, achter (winnaar) Fabre, Bizot en Weiss. 

Het jaar daarop verloor hij nipt een match tegen Fabre (9-11), die 

daardoor zijn ('Franse') wereldtitel behield. 

In 1933 won hij een re-match tegen dezelfde Fabre (11-9) en nam 

toen de bewuste titel over. 

In 1934 versloeg hij vervolgens gedecideerd Keller met 13-7 en was 

toen echt voor iedereen 's werelds beste. 

Alleen maar matches . . . 

In de jaren daarna zou Raichenbach zijn wereldtitel met verve verdedigen 

in (alleen maar) matches. 

Vanwege de deplorabele economische situatie van die tijd, was een 

groot rond-toernooi (Round Robin) geen optie (kostte teveel geld). 

In 1936 mocht hij de degens kruisen met de Nederlandse kampioen van 

1935, Jan Henkdrik Vos; ook deze tweekamp won Raichenbach overtuigend 

met 25-15! 

Nog hetzelfde jaar zette Raichenbach zijn kroon opnieuw in; tegen de Belg 

Leon Vaessen en het werd wederom een eclatante zege voor de Fransman, 

13-7. 

Doordat niemand in staat bleek om Raichenbach te bedreigen, werd er steeds 

meer druk uitgeoefend op de wereldkampioen van 1928, Benedictus Springer, 

die zijn wereldtitel eerder vrijwillig had afgestaan! 

Ondanks het feit dat Springer al acht jaar lang niet meer had meegedaan aan 

een groot damtoernooi, werd hij door velen nog steeds gezien als de beste 

Nederlandse dammer van dat moment. 

Eind 1936 gaf Springer vrij onverwacht aan dat hij wel oren had naar een 

match om de wereldtitel. 

Er moest echter nog wel een obstakel worden genomen(!); de regerend 

Nederlands kampioen R.C. Keller had de grootste aanspraak op een match 

tegen de wereldkampioen. 

Uiteindelijk stemde Keller in met een match over 10 partijen tegen Springer; 

de winnaar mocht vervolgens Raichenbach uitdagen. 

Om wedstrijdritme op te doen speelde Springer voorafgaand aan de match 

met Keller eerst nog een tweekamp tegen Leon Vaessen; de uitslag was 

onthutsend voor de Belg en gaf de Nederlandse damfans hoop, 17-3! 

De tweekamp van Springer tegen Keller (die had afgedwongen dat hij aan 

een gelijkspel genoeg had!) ging uiteraard moeizamer; de kemphanen waren 

aan elkaar gewaagd. 

Na een reeks van acht remises viel de beslissing in de negende partij in het 

voordeel van Springer. 

Veel Nederlanders zagen 'de Springer van 1928' terug, maar de Fransen 

twijfelden niet aan Raichenbach, die naar mate hij ouder werd ook steeds 

sterker leek te worden!  

De tweekamp om de wereldtitel tussen Raichenbach en Springer zou historisch 

worden, al was het alleen al om de duur van de match! 

De tweekamp omvatte maar liefst vijfentwintig(!) partijen en ving aan op 

28 mei 1937; vanwege de propagandistische waarde, werd er op maar liefst 

veertien verschillende locaties in Nederland gespeeld. 

Spectaculair . . . 

De match zou een langdurige en vooral spectaculaire aangelegenheid worden. 

In eerste instantie sloeg Springer een deuk in het Franse vertrouwen, door de 

tweede partij te winnen (na een puntendeling in de eerste)! 

In zowel de achtste als de negende ronde sloeg Raichenbach echter terug; daarna

ging het spel 'op en neer', maar Springer zou nooit meer langszij komen! 

Raichenbach won de tweekamp om de wereldtitel met 26-24; vijf overwinningen 

en vier nederlagen.

Veel Nederlanders waren direct na afloop van de match overtuigd dat de lengte 

van de match in het nadeel van de veel oudere Springer had gewerkt. 

Oordeelt u zelf: Raichenbach was ten tijde van de match 22 jaar, Springer 40 jaar . . .! 

In 1938 zou Raichenbach nog eenmaal zijn wereldtitel in een match verdedigen. 

Zijn laatste match, wederom tegen R.C. Keller, was beduidend minder spectaculair

dan de tweekamp tegen Springer; Raichenbach versloeg Keller met 17-15 (over 

16 partijen dus) met één overwinning en dus 15 puntendelingen! 

Daarna kwam er een vervelend intermezzo in de dam-carrière van Maurice 

Raichenbach, namelijk de tweede wereldoorlog! 

Als genaturaliseerde Fransman, moest Raichenbach strijden in de verschrikkelijke

oorlog. 

Nadat Frankrijk was gecapituleerd, begon Raichenbach goederen te smokkelen 

vanuit het bezette Parijs naar het 'redelijk vrije' zuiden van Frankrijk. 

Tijdens één van die tripjes ging het mis! 

Raichenbach werd door de Duitsers opgepakt en in de gevangenis gestopt; dat 

zou het einde van zijn leven kunnen betekenen, want hij was van Joodse afkomst!

Echter, Raichenbach reisde op vervalste identiteitspapieren en daarop stond de naam van Maurice Delor(!!); de Duitsers vermoedden daardoor niet zijn Joodse achtergrond.

Na enkele maanden wist een vriend, Riachenbach weer vrij te kopen! 

Nog steeds . . . 

Nadat in 1945 de verschrikkelijke oorlog voorbij was, was Raichenbach nog steeds

de zittende wereldkampioen, alhoewel hij al lange tijd geen partij meer had gespeeld! 

Hij werd door de Franse dambond voor de keuze gesteld, of de wereldtitel beschikbaar stellen, of zijn titel verdedigen tegen het jonge Franse talent Pierre Ghestem!

Ghestem was geboren in 1922 en in de kracht van zijn leven; Raichenbach had 

zeker gedurende de oorlogsjaren geen dambord aangeraakt. 

Hierdoor ontbrak het Raichenbach aan wedstrijdritme, een gemis dat hem snel zou

opbreken, reeds in de eerste partij sloeg de uit Lille (Rijssel) afkomstige Ghestem toe.

Ook in het verdere verloop van de match was Ghestem telkens de bovenliggende 

partij; na tien van de geplande twaalf partijen hield Raichenbach het, bij een 14-6

tussenstand, voor gezien en was Pierre Ghestem de nieuwe wereldkampioen. 

Ghestem zou de laatste wereldkampioen zijn, voordat er een internationale dambond werd opgericht! Ondanks dat Maurice Raichenbach nog maar 30 jaar oud was, zou men hem nimmer terug zien in het dam-walhalla! 

Raichenbach had al eerder laten zien dat hij over een zakelijk instinct beschikte; hij zette (en leidde) een confectiebedrijf op en was ook daarin zeer succesvol (volgens overlevering had hij op het hoogtepunt van het bedrijf maar liefst 2000 employees in dienst!). 

Na de verkoop van het concern heeft Raichenbach nog enkele jaren succesvol als

makelaar gewerkt. 

Maurice Raichenbach overleed op 1 maart 1998 te Garches (Frankrijk); hij werd dus 82 jaar oud. 

Ondanks zijn ongetwijfeld zeer drukke bestaan, is het toch vreemd dat hij zich nooit meer heeft laten zien in de internationale damwereld, sinds hij als dertigjarige afscheid van zijn wereldtitel nam! 

Wanneer u daarbij in aanmerking neemt dat Raichenbach op relatief late leeftijd (12 jaar) in aanraking was gekomen met het internationale damspel en het 18 jaar later, na vele wereldtitels,  voor gezien hield, dan mogen we gerust stellen dat hij één van de succesvolste dammers aller tijden is!

Zijn naam leeft dan ook nog steeds voort in 'het dammen'; al is het alleen al vanwege een standaardcombinatie, die zijn naam draagt: Coupe Raichenbach.

Ad acta.