In het laatste epistel, over de familie Polgár, liet ik u achter met de constatering dat het crescendo ging met de schaakfamilie uit Hongarije. Hoe is het de dochters verder vergaan? Laten we ze eens , één voor één, de revue laten passeren.
Zsuzsa.
 |
| Bescheiden mening.... |
Haar officiële naam is Zsuzsana Polgár en ze werd geboren op 19 april 1969. De eerste indruk van de nog jonge Zsuzsa was die van een 'ernstig' meisje, iets dat mede veroorzaakt werd door de nogal Oosteuropees aandoende bril; grote glazen en een zwart hoornen montuur. Ze is stevig gebouwd, atletisch en ze kan zich goed concentreren. In haar manier van doen is ze bedachtzaam en evenwichtig; ze praat zacht, is voorkomend en vriendelijk. Vanwege haar talenkennis (reeds op zeer jonge leeftijd) onderhandelde ze in de beginjaren van het Polgár-project vaak voor het gezin, als er bijvoorbeeld geldelijke afspraken moesten worden gemaakt. Zsuzsa spreekt maar liefst acht talen: Hongaars, Russisch, Duits, Engels, Frans, Spaans, Bulgaars en natuurlijk de favoriete taal van haar vader Esperanto. De jonge Zsuzsa hield verder, net als haar zusjes, van zwemmen, tafeltennis, muziek en reizen, ook had ze toen al grote interesse in architectuur en kunst. In interviews noemt haar moeder haar oudste dochter doorgaans een 'lief en gemakkelijk' meisje, waarmee ze zelfs in de puberteit vrijwel nooit problemen heeft gehad.
Zsuzsa (vijf jaar lang enig kind), die in de beginjaren van haar schaakstudie nauwelijks goede trainers heeft gehad, bemoeide zich later zeer intensief met de schaak-opleiding van haar jongere zusjes. Ze is nooit jaloers geweest als haar zusjes beter presteerden dan zijzelf. In veel opzichten heeft Zsuzsa de weg gebaand voor haar zusjes.De moeilijkheden (met school, schaakbond en overheid) werden vaak over haar hoofd uitgevochten. Ze was natuurlijk, als zeer jong en goed schakend meisje, een bezienswaardigheid, ook iets waar je mee moet leren omgaan.
Toen László begon met de schaakopvoeding van zijn oudste dochter, nam hij de loopbaan van Anatoli Karpov als voorbeeld.
Die keuze was begrijpelijk, omdat Karpov op dat moment wereldkampioen was en veruit het beste schaak speelde. Achteraf heeft haar vader meermalen gesteld, dat die keuze één van zijn grootste fouten is geweest. De manier waarop Karpov zich had ontwikkeld leek ideaal, maar liep, bij nader inzien, enkele jaren achter bij die van de aanstormende Gary Kasparov, zijn opvolger. Karpov's stijl van schaken schijnt voor kenners duidelijk te herkennen zijn in de manier van schaken van de jonge Zsuzsa: solide, technisch begaafd en een precieze positionele benadering. Haar zusjes werden vanaf het begin op de Kasparov-leest geschoeid. Zsuzsa moest een inhaalslag maken, maar ondanks een kleine stagnering in haar schaakprestaties, maakte ze die met succes. In eerste instantie deed de oudste dochter mee aan vrouwen-schaaktoernooien, maar nadat ze op 12-jarige leeftijd afgetekend een vrouwengrootmeestertoernooi (in het Bulgaarse Varna) had gewonnen, met 9 punten uit 11 partijen, was het voor haar vader duidelijk dat de lat hoger moest worden gelegd.
Hij liet Zsuzsa vanaf dat moment eigenlijk alleen nog maar aan mannenschaak-toernooien meedoen, alleen voor het vrouwenschaakwereldkampioenschap maakten ze een uitzondering. In 1984 werd ze de jongste (mannen-) Internationaal Meester uit de geschiedenis van de Wereldschaakbond; dus nog eerder dan bijvoorbeeld Bobby Fisher en Gary Kasparov! Er kwamen meer successen en in 1991 werd ze Internationaal Grootmeester; bij de mannen wel te verstaan! Ze was de eerste vrouw die daar in slaagde en zou later (en tot op heden) alleen nog gezelschap krijgen van haar jongste zusje.
In 1992 won ze, met grote overmacht, het kandidatentoernooi dat haar de wereldtitel bij de vrouwen moest brengen: daarvoor diende eerst nog Nana Ioseliani te worden verslagen; dit lukte niet, de tweekamp eindigde in een gelijkspel (4-4) en toen werd besloten, tegen haar wil, om de winnares via loting aan te wijzen . . . Zsuzsa verloor! Na wederom een hele cyclus moest ze zich in 1994, in de finalematch (om de
wereldkampioene uit te mogen dagen) tegen Maia Chiburdanidze, opnieuw bewijzen. Zsuzsa was oppermachtig en won de match met 5½-1½. In 1996 trad ze dan daadwerkelijk aan in een tweekamp om de vrouwen-schaak-wereldtitel; de Chinese Xie Jun was haar opponente.Zsuzsa, inmiddels 27 jaar, liet er geen gras over groeien en verpulverde de wereldkampioene met 8½-4½; eindelijk bezat ze dan de titel sterkste schaakster van de wereld. Gezien haar rating was ze al 10 jaar lang 's werelds beste vrouw, temeer daar Zsuzsa haar hoge rating voornamelijk had behaald tegen mannelijke tegenstanders, anders dan al haar vrouwelijke collega's!
Privé veranderde daarna (na het winnen van de wereldtitel) het nodige; Zsuzsa trouwde met de Amerikaan Paul Truong en dat betekende ook een verhuizing naar het land van Uncle Sam. In 1998 beviel ze van haar eerste kind, een zoon (Tom); het was ook het jaar dat ze haar wereldtitel moest verdedigen. Xie Jun was, na een (wederom) jarenlange strijd, als winnares aangewezen en mocht, in 1998, de wereldkampioene uitdagen; Zsuzsa vroeg enige maanden uitstel, omdat ze net was bevallen. De F.I.D.E. besloot in al haar (on)wijsheid dit verzoek NIET te honoreren en stripte Zsuzsa van haar wereldtitel!!! Ze protesteerde natuurlijk, maar vond geen gehoor; ze sleepte de schaakbond voor de rechter, die stelde haar in het gelijk, maar de F.I.D.E. negeerde, hautain, de opgelegde schadevergoeding. Uiteindelijk, na jaren van strijd, stelde ook het C.A.S. (Court of Arbitration for Sports) haar in het gelijk, hiervoor konden de bestuurders van de Wereldschaakbond niet doof blijven, ze waren per slot van rekening aangesloten bij het C.A.S. Zsuzsa kreeg 25.000 US dollars schadevergoeding, maar er was iets in haar geknakt, ze trok zich terug uit het internationale schaakwereldje.
Niet dat ze het schaken ansich de rug toekeerde. Vanuit Amerika bleef ze betrokken bij haar favoriete sport: ze schreef schaakboeken, richtte een stichting op die het schaken voor vrouwen en jeugd in de V.S. stimuleerde en werd schaaktrainster van een universiteitsteam. Zsuzsa schrijft haar voornaam sinds ze Amerikaans staatburger is als Susan; ook het streepje op de laatste klinker van haar achternaam laat ze tegenwoordig weg. Tevens verruilde ze haar grote hoornen bril voor contactlenzen; naar mijn bescheiden mening is dit haar uiterlijk ten goede gekomen. Begin deze eeuw richtte ze SPICE op: dat staat voor Susan Polgar Instute for Chess Excellence; deze organisatie runt een programma voor schaaktalenten, organiseert wedstrijden en nog veel meer. Susan Polgar schaakt zo nu en dan ook nog wel; in 2005 speelde nog een vriendschappelijke tweekamp tegen Anatoli Karpov. Deze match eindigde in een gelijkspel, 3-3, met elk 2 overwinningen en evenzovele remises.
Natuurlijk kreeg Zsuzsa (net als ieder ander) te maken met tegenslagen; na haar eerste kind, (zoon Tommy in 1999), werd in 2000 haar tweede zoon geboren (Leeam), maar helaas hield haar huwelijk geen stand. In 2002 scheidde ze van Paul Truong, waarna ze als single mother verder ging, ze bleef echter wel in de Verenigde Staten wonen. Susan is tegenwoordig, naar eigen zeggen, zeer gelukkig en dankt haar ouders voor haar opvoeding. Of ze haar eigen kinderen ook zo opvoedt is mij niet bekend.
Volgende keer laten we ons licht schijnen op Zsófia.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten